24 oktober 2025 - door VLEVA team
“Europe’s independence moment”: onder dat motto publiceerde de Europese Commissie deze week haar Werkprogramma voor 2026. Bovenaan de agenda staat competitiviteit, vereenvoudiging, schone en digitale innovatie, ons unieke sociale model en veiligheid. Benieuwd naar de concrete beleidsinitiatieven die de Commissie Von der Leyen II volgend jaar zal nemen?
In deze blog somt VLEVA de beleidsinitiatieven op die relevant zijn voor het Vlaamse middenveld en lokale besturen.
Het Commissiewerkprogramma bevat een overzicht van de belangrijkste geplande beleidsinitiatieven en hun timing in het komende jaar. Het bouwt voort op de politieke beleidslijnen, missiebrieven en State of the Union 2025, maar omvat los daarvan ook andere initiatieven. De jaarplanning werd op 21 oktober voorgesteld aan de Europese Parlementsleden in Straatsburg.
Met dit programma zet de Commissie extra in op haar kernprioriteiten: onze competitiviteit versterken, leider zijn in schone en digitale innovatie, ons unieke sociale model versterken en onze gezamenlijke veiligheid waarborgen. Deze cruciale initiatieven moeten bouwen aan een meer soeverein en onafhankelijk Europa.
“Het werkprogramma voor 2026 is opnieuw een belangrijke stap naar een sterker en zelfstandiger Europa. We blijven nauw samenwerken met het Europees Parlement en de Raad om Europa’s prioriteiten waar te maken: onze concurrentiekracht versterken, de kracht van de eengemaakte markt benutten, regels vereenvoudigen en de betaalbaarheidscrisis aanpakken. Samen beschermen we onze burgers en verdedigen we onze waarden.” - Commissievoorzitter Ursula von der Leyen
38 beleidsdoelstellingen
47 wetgevende beleidsinitiatieven, waaronder 25 initiatieven gericht op vereenvoudiging (waarvan 3/4 omnibuspakketten)
20 evaluatie- en fitnesschecks van bestaande wetgeving
25 ingetrokken wetsvoorstellen
1 teruggetrokken bestaande wetten
111 lopende voorstellen
Net zoals in het werkprogramma voor 2025, staat administratieve vereenvoudiging voor bedrijven en effectievere uitvoering van regelgeving opnieuw centraal. De Europese Commissie wil in 2026 de administratieve lasten blijven verminderen: met minstens 25% voor bedrijven, 35% voor kmo’s, en ook voor burgers en overheden. Het eerste overzichtsrapport van 21 oktober over vereenvoudiging, uitvoering en handhaving toont aan dat er al belangrijke stappen zijn gezet in de voorbije zeven maanden. Zo zouden de zes omnibuspakketten en andere voorstellen samen goed zijn voor een jaarlijkse besparing van ruim 8,6 miljard euro voor burgers en bedrijven.
Ook in 2026 wil de Commissie EU-wetgeving eenvoudiger maken en kosten verlagen, met initiatieven in sectoren zoals de auto-industrie, milieu, fiscaliteit, voedsel- en voederveiligheid, medische hulpmiddelen en energieproducten. Via implementation dialogues en reality checks blijft de Commissie met de lidstaten zoeken naar bijkomende mogelijkheden om regelgeving te vereenvoudigen. Daarnaast ondersteunt ze de lidstaten bij de uitvoering van EU-beleid en houdt ze toezicht op meer dan 1.500 lopende inbreukprocedures, zodat Europese regels overal correct worden toegepast en burgers en bedrijven daar maximaal voordeel uit halen.
“Met het vandaag goedgekeurde werkprogramma van de Commissie voor 2026 starten we een nieuwe golf van vereenvoudiging - gericht op een bestuurscultuur die resultaten boven bureaucratie stelt en efficiëntie boven complexiteit.” - Valdis Dombrovskis, Eurocommissaris voor Economie en Productiviteit; Uitvoering en Vereenvoudiging
Onze Europese concurrentiekracht staat onder druk. Nog te veel hindernissen remmen bedrijven af. Die moeten het komende jaar verder worden weggewerkt, met een snelle uitvoering van het Draghi-rapport. Tegelijk werkt de Commissie aan nieuwe voorstellen om de industrie te versterken, voortbouwend op de strategische dialogen met de sector. Zo wil ze kleine, betaalbare wagens stimuleren, de productie van batterijen ondersteunen en sociaal leasen aantrekkelijker maken. Op die manier moeten emissievrije voertuigen voor iedereen binnen bereik komen.
Tegen 2028 wil de Commissie het volle potentieel van de interne markt benutten. Dat betekent: obstakels wegwerken op het vlak van kapitaal, energie, diensten en telecom. Daarbij ligt de nadruk ook op de zogenaamde “vijfde vrijheid”: de vrije stroom van kennis en innovatie. Om dat te bereiken zal de Commissie een Europese innovatiewet invoeren, een 28e regime opzetten voor bedrijven die actief zijn in de hele eengemaakte markt, en nieuwe voorstellen doen om de spaar- en investeringsunie te vervolledigen.
Met de Cloud and AI Development Act en de Quantum Act wordt onze digitale soevereiniteit versterkt. De wet geavanceerde materialen moet de technologische leiderspositie van onze industrie en de strategische autonomie van Europa garanderen.
Verder wil de Commissie de energieprijzen verlagen en zorgen voor een echte energie-unie. Ze zal werken aan een betere infrastructuur voor elektrische laadinfrastructuur, duurzame alternatieve brandstoffen voor schepen en vliegtuigen en een strategie voor de ontwikkeling van de eerste fusiecentrales in Europa.
De focus ligt ook op het versterken van leidende Europese markten. De Commissie zal wetgeving op het gebied van circulaire economie voorstellen en de uitvoering van de Clean Industrial Deal versterken. Daarnaast volgen voorstellen over duurzame overheidsopdrachten om investeringen binnen de EU te bevorderen en bij te dragen aan de Europese doelstellingen. Tot slot zal de Commissie ook inzetten op de uitvoering van de strategie voor duurzaam toerisme.
Nieuwe belangrijke initiatieven voor Vlaanderen:
Wet geavanceerde materialen (vierde kwartaal 2026)
EU-centrum voor kritieke grondstoffen (tweede kwartaal 2026)
Wetgeving circulaire economie (derde kwartaal 2026)
Actieplan voor elektrificatie, inclusief verwarming en koeling (eerste kwartaal 2026)
Versterken van de energiezekerheid (eerste kwartaal 2026)
Herziening van de governance van de energie-unie en van de klimaatactie, inclusief het afbouwen van subsidies voor fossiele brandstoffen (vierde kwartaal 2026)
Pakket voor de energie-unie (derde kwartaal 2026)
Omnibus om de wetgeving over energieproducten te vereenvoudigen (tweede kwartaal 2026)
Klimaatpakket voor het komende decennium (vierde kwartaal 2026 en derde kwartaal 2026)
28ste regime voor innovatieve bedrijven (eerste kwartaal 2026)
Europese innovatiewet (eerste kwartaal 2026)
Wetgeving publieke overheidsopdrachten (tweede kwartaal 2026)
Wet Europese Onderzoeksruimte (derde kwartaal 2026)
Kwantumwet (tweede kwartaal 2026)
Europese productwetgeving (derde kwartaal 2026)
Europese strategie voor duurzaam toerisme (tweede kwartaal 2026)
Verordening over de ontwikkeling van cloud en AI (eerste kwartaal 2026)
Verordening inzake chips (eerste kwartaal 2026)
Omnibus voor belastingen (tweede kwartaal 2026)
Digitale rechtvaardigheidswet (vierde kwartaal 2026)
De Commissie bouwt verder op haar Routekaart voor Defensieparaatheid 2030. Het versterken van onze Europese defensiecapaciteiten en de samenwerking met strategische partners blijven kernprioriteiten. Daarbij benadrukt de Commissie dat onze defensie in Europa zelf moet worden ontwikkeld en geproduceerd. Daarom zal ze het SAFE-instrument inzetten en de regels voor defensie- en veiligheidsopdrachten vereenvoudigen.
De Commissie werkt aan de vier prioritaire defensieprojecten uit de routekaart. Ze zal het European Drone Defence Initiative presenteren, dat essentieel is voor de bewaking van de oostelijke grenzen (“Eastern Flank Watch”). Daarnaast zal de Commissie de bescherming van de buitengrenzen van de Unie versterken, de strijd tegen georganiseerde misdaad opvoeren, grensoverschrijdende noodcommunicatiesystemen verbeteren en Europol versterken. Een belangrijke focus ligt ook op de praktische uitvoering van het Migratie- en Asielpact.
Nieuwe belangrijke initiatieven voor Vlaanderen:
Vereenvoudiging van defensie- en veiligheidsopdrachten (tweede kwartaal 2025)
Communicatie over de eengemaakte defensiemarkt: een Europese technologische basis voor de toekomst (eerste kwartaal 2025)
Oprichting van een nieuw Europees kritiek communicatiesysteem (derde kwartaal 2025)
Het concurrentievermogen en de veiligheid van Europa draait in de eerste plaats om mensen, hun banen, gezinnen en levensonderhoud. Toch blijven aanhoudende uitdagingen het Europese sociale model en de arbeidsmarkt onder druk zetten.
Daarom is het essentieel dat werknemers de juiste kansen en ondersteuning krijgen. De Commissie zal verschillende voorstellen lanceren, zoals de wet voor kwaliteitsvolle banen, die goede arbeidsvoorwaarden en werkomstandigheden moet garanderen. Om het voor werknemers makkelijker te maken om in een andere lidstaat te werken, komt er een pakket voor eerlijke arbeidsmobiliteit. Dit pakket bevat onder andere een Europees socialezekerheidspaspoort, versterking van de Europese Arbeidsautoriteit en een initiatief voor beter overdraagbare vaardigheden. Daarnaast zorgt een onderwijspakket ervoor dat toekomstige generaties de vaardigheden en kennis krijgen die nodig zijn om te slagen in een moderne, competitieve samenleving.
Om gezinnen te ondersteunen bij dagelijkse uitdagingen, komt de Commissie met initiatieven om betaalbare en duurzame woningen te realiseren, zoals een betere regeling voor kortetermijnverhuur en een Europees plan voor betaalbare huisvesting. Bovendien lanceert de EU haar eerste strategie tegen armoede, die de structurele oorzaken van uitsluiting aanpakt en ondersteunende diensten versterkt. Dit wordt ondersteund door een versterkte kindergarantie om kinderarmoede tegen te gaan.
Nieuwe belangrijke initiatieven voor Vlaanderen :
Initiatief voor kortetermijnverhuur (tweede kwartaal 2026)
Wet bouwdiensten (vierde kwartaal 2026)
Wet kwaliteitsvolle banen (vierde kwartaal 2026)
Pakket eerlijke arbeidsmobiliteit (derde kwartaal 2026)
Versterking van kindergaranties (tweede kwartaal 2026
Onderwijspakket (derde kwartaal 2026)
Een veilige voedselvoorziening en gezonde ecosystemen zijn essentieel voor Europa. Op basis van de toekomstdialoog met de landbouwsector en de visie voor landbouw en voedsel zal de Commissie nieuwe maatregelen voorstellen. Die moeten de concurrentiekracht van landbouwers en de agrovoedingsketen versterken, plattelandsgemeenschappen ondersteunen en de landbouwwetgeving verder vereenvoudigen.
De Commissie lanceert ook een nieuwe campagne: “Koop Europees voedsel”. Ze wil de regels tegen oneerlijke handelspraktijken in de voedselketen herzien, de transparantie vergroten en samenwerking en kennisuitwisseling stimuleren. Daarnaast zorgt ze voor meer juridische duidelijkheid voor alle spelers in de keten.
Er komt een nieuwe strategie voor de veeteelt en een toekomstvisie 2040 voor visserij en aquacultuur. Beide moeten de sectoren duurzamer en concurrerender maken. De oceaanwet zal het Europese oceaanbeleid sturen.
De Commissie zal extra aandacht besteden aan waterbeheer, met de uitvoering van de strategie voor waterweerbaarheid, een digitaal actieplan en een Water Resilience platform. Tot slot wil de Commissie dat klimaatparaatheid een vaste pijler wordt van het EU-beleid.
Nieuwe belangrijke initiatieven voor Vlaanderen:
Veeteeltstrategie met aandacht voor dierenwelzijn (tweede kwartaal 2026)
Herziening van de regels over oneerlijke handelspraktijken in de voedselketen (derde kwartaal 2026)
Visie voor 2040 voor visserij en aquacultuur (derde kwartaal 2026)
Oceaanwet (vierde kwartaal 2026)
Europees geïntegreerd kader voor klimaatweerbaarheid (vierde kwartaal 2026)
De Commissie wil democratische instellingen beter beschermen tegen extremisme, desinformatie, cyberaanvallen en buitenlandse inmenging, o.a. via waarborgen in de volgende EU-begroting (MFK 2028-2034). Ze wil ook consumentenbescherming versterken en maatregelen tegen fraude herzien. Er komt extra aandacht voor jongeren, vooral voor kinderen en hun gebruik van sociale media, ook binnen het actieplan tegen cyberpesten. Daarnaast blijft de Commissie verder bouwen aan een Gelijkheidsunie, met nieuwe strategieën rond gendergelijkheid en rechten van mensen met een handicap.
Nieuwe belangrijke initiatieven voor Vlaanderen:
Digital Fairness Act (consumentenbescherming, vierde kwartaal 2025)
Strategie voor gendergelijkheid 2026-2030 (eerste kwartaal 2025)
Versterking van de strategie voor de rechten van personen met een handicap tot 2030 (tweede kwartaal 2025)
Actualisering van de regels voor audiovisuele mediadiensten (derde kwartaal 2025)
De EU wil haar partnerschappen en vrijhandelsakkoorden wereldwijd versterken en blijft solidair met Oekraïne. Zo blijft de EU steun bieden voor dringende financiële en militaire noden en voor de wederopbouw. Ook de EU-uitbreiding met Oekraïne en Moldavië blijft een prioriteit.
Humanitaire hulp wordt hervormd om sneller en doeltreffender te kunnen reageren op crisissen. Daarnaast voert de EU haar Pact voor het Middellandse Zeegebied uit en werkt ze aan een nieuwe strategie voor het Midden-Oosten, met bijzondere aandacht voor de transitie in Syrië en Libanon. De Commissie beloofde ook de Palestijnse Autoriteit te blijven steunen, onder meer bij hervormingen en de wederopbouw van Gaza.
De Commissie benadrukt dat een ambitieus en flexibel budget nodig is om deze plannen waar te maken. Het voorgestelde budget van het nieuwe Meerjarig Financieel Kader (MFK) 2028–2034 bedraagt 2.000 miljard euro.
Na de publicatie werd het Werkprogramma doorgestuurd naar het Europees Parlement en de Raad voor verdere bespreking.
Het Europees Parlement kan formeel reageren op de mededeling door een resolutie aan te nemen. De Raad kan op zijn beurt conclusies goedkeuren.
Commissiewerkprogramma voor 2026
Overzicht beleidsinitatieven 2026
Factsheet over het Commissiewerkprogramma voor 2026
Persbericht Europese Commissie
Speech van Commissievoorzitter Ursula von der Leyen over het Commissiewerkprogramma 2026
Overzichtsrapport over de simplificatie en implementatie
Factsheet over het overzichtsrapport over de simplificatie en implementatie
