15 december 2025 - door Paula Verschaeve
Op 10 december 2025 legde de Europese Commissie twee nieuwe energie-initiatieven op tafel: het Europees netwerkpakket (European Grids Package) en het initiatief energiesnelwegen (Energy Highways).
Beide initiatieven moeten energie sneller en efficiënter laten stromen tussen lidstaten. Dat moet leiden tot lagere en stabiele energieprijzen, een snellere uitrol van hernieuwbare energie, een betere bevoorradingszekerheid en weerbare energie-infrastructuur.
Elektriciteitsnetten vormen de ruggengraat van het energiesysteem. Toch blijft de EU te afhankelijk van ingevoerde fossiele brandstoffen en schiet de onderlinge verbinding tussen lidstaten tekort
Door het gebrek aan investeringen en netintegratie liggen de elektriciteitsprijzen in de EU tot drie keer hoger dan in de VS.
De Commissie roept op tot snelle en gezamenlijke actie om structurele knelpunten in de energie-infrastructuur aan te pakken. Het Europees netwerkpakket moet een echte Energie-unie mogelijk maken. Het Energy Highways-initiatief versnelt cruciale infrastructuurprojecten.
Het Europees netwerkpakket bestaat uit twee wetgevende voorstellen:
een herziening van de TEN-E-verordening over trans-Europese energie-infrastructuur
een richtlijn om vergunningen voor infrastructuur- en hernieuwbare-energieprojecten te versnellen.
Met een netwerkpakket kiest de Commissie voor een nieuwe, meer Europese aanpak van energie-infrastructuur: van snellere vergunningsprocedures, over een gemeenschappelijke financiering van nieuwe, dure, grensoverschrijdende projecten, tot het beter beheren van de huidige stroomnetten.
Het Europees netwerkpakket versterkt de Europese aanpak voor de planning van grensoverschrijdende energie-infrastructuur. De huidige regels voor trans-Europese energienetwerken (TEN-E) verbeterden al de samenwerking over de grenzen heen. Toch blijft extra actie nodig. Vandaag sluiten nationale, regionale en Europese plannen nog te weinig op elkaar aan. Betere afstemming is nodig om te komen tot een volledig verbonden en optimaal elektriciteitsnet.
Sterkere Europese planning: de Commissie werkt toe naar één EU-kader voor grensoverschrijdende infrastructuurplanning. Dat moet noden beter in kaart brengen en projecten afstemmen op de Europese klimaat- en energiedoelen.
Centraal EU-energiescenario: binnen twee jaar ontwikkelt de Commissie één gemeenschappelijk scenario voor energie en klimaat, op basis van input van lidstaten en stakeholders. Netbeheerders bepalen daarna welke infrastructuur nodig is.
Ingrijpen bij ontbrekende projecten: als duidelijke noden bestaan maar projecten uitblijven, kan de Commissie een “gap filling”-proces starten om nieuwe voorstellen op gang te brengen.
Betere afstemming nationaal–Europees: planning van distributienetten moet beter aansluiten op hoogspanningsnetten. Zo kan het systeem toekomstige vraag en productie aan.
Eerst bestaande netten beter benutten: het pakket zet sterk in op energie-efficiëntie, digitalisering en slimme netten. De Commissie zal een routekaart voor digitalisering en artificiële intelligentie in de energiesector voorstellen. Die routekaart moet slimme oplossingen in de Europese elektriciteitsnetten opschalen (maart 2026).
Snellere en eerlijkere toegang tot het net: nieuwe richtsnoeren helpen lidstaten om wachttijden te verkorten en beschikbare capaciteit efficiënter te gebruiken.
Sterkere interne markt: door beter gebruik van netten komt meer capaciteit vrij voor grensoverschrijdende handel. Dat ondersteunt de doelstelling van 15% elektriciteitsverbindingen tegen 2030.
Met het Europees netwerkpakket wil de Commissie energie-infrastructuur niet alleen plannen, maar ook sneller realiseren op het terrein. Vandaag lopen veel projecten vertraging op door lange vergunningstrajecten, beperkte publieke steun, financieringsproblemen en moeilijke kostenverdeling tussen lidstaten.
Snellere en eenvoudigere vergunningen
Vergunningen blijven een van de grootste knelpunten. De Commissie stelt daarom een EU-kader voor dat procedures voor netten, hernieuwbare energie, opslag en laadinfrastructuur vereenvoudigt en versnelt. In de meeste gevallen moet een vergunning binnen twee jaar rond zijn, met maximaal drie jaar voor complexe projecten. Tegelijk bewaakt de EU natuur en milieu, met snellere procedures waar de impact beperkt is.
Meer draagvlak bij burgers
Publieke betrokkenheid is cruciaal om vertragingen en juridische procedures te vermijden. Grote hernieuwbare-energieprojecten moeten voordelen delen met de lokale bevolking. Onafhankelijke bemiddelaars kunnen het overleg ondersteunen. In 2026 komt er ook een praktische toolbox om lidstaten en lokale besturen te helpen burgers beter te betrekken.
Druk op toeleveringsketens aanpakken
De snelle groei van energie-infrastructuur zet productie, arbeidsmarkt en vaardigheden onder druk. De Commissie wil meer zicht geven op toekomstige netbehoeften via een Europees platform voor distributienetplanning (2026). Ze zet ook in op geharmoniseerde technische normen en een modernisering van de Europese regels over overheidsopdrachten om de Europese maakindustrie te versterken.
Meer en slimmere financiering
De investeringsnoden zijn groot en kunnen niet alleen via energietarieven worden gedragen. De Commissie wil private investeringen aantrekken, netwerkheffingen toekomstbestendig maken en kosten eerlijker verdelen tussen landen. Projecten met Europese meerwaarde kunnen gebundeld worden om financiering te vergemakkelijken. Het EU-cohesiebeleid, Connecting Europe Facility en de Europese Investeringsbank spelen daarbij een sleutelrol.
Specifieke steun voor waterstof
Waterstofprojecten blijven risicovol en moeilijk te financieren. De Commissie onderzoekt gerichte oplossingen, zoals contracts for difference en betere grensoverschrijdende afstemming.
Meer veiligheid en weerbaarheid
Tot slot versterkt het nieuwe pakket de fysieke en digitale beveiliging van energie-infrastructuur. Veiligheid en cyberweerbaarheid worden vanaf het ontwerp geïntegreerd. De EU wil zo haar energie-onafhankelijkheid beschermen tegen geopolitieke en klimaatrisico’s.
In haar jaarlijkse beleidsverklaring van 2025 kondigde Von der Leyen 8 zogenoemde “energiesnelwegen” aan: strategische verbindingen die kritieke knelpunten in het Europees energiesysteem moeten wegwerken. Deze projecten vragen op korte termijn extra steun en engagement voor hun uitvoering. De Commissie selecteerde ze op basis van hun strategisch belang voor de voltooiing van de Energie-unie en de mate van politieke steun die nodig is om ze succesvol te realiseren.
Energiesnelwegen moeten:
de energiezekerheid versterken
de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen verminderen
meer hernieuwbare energie integreren
de elektrificatie versnellen
en bijdragen aan lagere energieprijzen en de uitvoering van REPowerEU.
Versnelling en politieke prioriteit
De Commissie geeft de Energy Highways topprioriteit op EU-niveau en ondersteunt lidstaten om dat ook nationaal te doen. Ze zet in op sterkere politieke coördinatie via regionale hoog-niveaugroepen, Europese coördinatoren en de Taskforce Energie-unie. Waar nodig betrekt ze ook landen buiten de EU.
Snellere vergunningen en meer capaciteit
Voor grensoverschrijdende projecten wil de Commissie gezamenlijke vergunningsprocedures stimuleren en lidstaten extra ondersteunen. Dat gebeurt onder meer via technische bijstand, kennisdeling en digitale tools voor vergunningverlening.
Extra steun voor sleutelprojecten
Sommige energiesnelwegen krijgen extra status, zoals IPCEI (Important Project of Common European Interest) of een rol als pilootproject onder nieuwe EU-instrumenten. Dat moet helpen om sneller knelpunten aan te pakken, zoals financiering, flexibiliteit van het energiesysteem of problemen in de toeleveringsketen.
Opvolging en transparantie
De Commissie werkt nauw samen met de betrokken lidstaten en rapporteert regelmatig over de voortgang aan de Europese Raad. Zo wil ze het politieke engagement hoog houden en zorgen voor een tijdige uitvoering.
🖇️ Tot slot zal de Commissie op korte termijn gerichte acties uitvoeren om snel tastbare resultaten te boeken. De bijlage bij de mededeling bevat concrete kortetermijnacties per Energy Highway (zie bijlage pag. 11 - 15).
-Background.jpg)
Het Europees Parlement en de Raad moeten zich nog uitspreken over het nieuwe pakket.
Intussen werkt de Commissie verder samen met lidstaten en betrokkenen om grensoverschrijdende energieprojecten uit te voeren. Die samenwerking is nodig voor een snelle uitvoering van het Energy Highways-initiatief en voor snellere vergunningen voor hernieuwbare energie, opslag en laadstations.
🇪🇺 Tegelijk wordt er veel geïnvesteerd in hernieuwbare energie, zoals zon- en windenergie, maar gaat een deel van die stroom verloren. “We produceren vandaag meer betaalbare en schone elektriciteit dan ooit, maar slagen er niet in om die goedkope energie tot bij Europese gezinnen en bedrijven te brengen”, merkt Europees Parlementslid Bruno Tobback (Vooruit) op.
🇧🇪 De Europese Commissie lanceerde woensdag haar langverwachte netwerkpakket (European Grids Package). Ze laat daarmee lidstaten toe af te wijken van het principe dat wie eerst een aanvraag indient ook bovenaan staat in de wachtrij. Vlaanderen wil die opening ten volle benutten. “Nu al worden aanvragen gedaan voor projecten die pas binnen tien jaar willen aansluiten”, zegt Depraetere. “Zij nemen de plek in van projecten die vandaag een aansluiting nodig hebben. Dat is niet de bedoeling en daar moet het prioriteringskader in helpen. Als een project zijn vergunning al heeft en alles klaar is om te beginnen bouwen, wil ik dat het voorrang krijgt op een initiatief van iemand die pas binnen tien jaar een aansluiting nodig heeft.” - De Tijd (artikel van 11 december 2025)
Het persbericht van de Europese Commissie
De volledige tekst van de communicatie “European Grids Package” (zie bijlage)
