23 mei 2025 - door Hazel Tyssen
De internationale handel beleeft woelige tijden. Trump’s zogenaamde ‘Liberation Day’ op 2 april zorgde wereldwijd voor onrust. De EU, exclusief bevoegd voor handel, komt in actie om haar economische belangen te beschermen en zoekt een evenwichtige reactie op de Amerikaanse invoertarieven. Tegelijk ziet ze de crisis als een kans om handelsrelaties met andere partners te versterken. De EU-VK deal die deze week gesloten werd, is daar een goed voorbeeld van.
In deze blog lees je meer over:
De tarievenoorlog tussen de VS en de EU
De zoektocht naar nieuwe strategische partners
De hernieuwde samenwerking met het VK
De stand van zaken met Mercosur, India, Australië en andere partners
Reacties vanuit Vlaanderen
Op 2 april kondigde Amerikaans president Trump, in lijn met zijn America First-strategie, nieuwe invoertarieven aan van minstens 10% op alle import. Voor landen die volgens de VS een oneerlijk handelsvoordeel hebben, geldt een ‘wederkerig’ tarief. Voor de EU komt dat neer op een heffing van 20%.
Op 9 april volgde een tijdelijke pauze van 90 dagen op die wederkerige tarieven. Daardoor geldt voorlopig enkel het basistarief van 10%. De eerder verhoogde tarieven van 25% op strategische sectoren zoals staal, aluminium, auto’s en auto-onderdelen blijven wel van kracht. Andere gevoelige producten zoals koper, hout, farmaceutica en halfgeleiders dreigen binnenkort ook geraakt te worden.
Op vrijdag 23 mei dreigt de VS met een invoertarief van 50%, in plaats van de eerder aangekondigde 20%, op alle EU-producten vanaf 9 juli. Volgens Trump leveren de gesprekken met de EU niets op. Het is nog afwachten of die maatregel effectief in werking zal treden nadat een Amerikaanse rechtbank de grondwettelijkheid van de wederkerige tarieven in vraag heeft gesteld.
Ondertussen blijft Trump zijn tarievenoorlog verder ontketenen. Op vrijdag 30 mei verraste Trump de EU opnieuw door de 25% tarieven op staal en aluminium te verdubbelen vanaf woensdag 4 juni.
Als reactie op de Amerikaanse heffingen van 25% op staal en aluminium kondigde de Europese Commissie op 9 april tegenmaatregelen aan. De invoering daarvan is uitgesteld tot 14 juli, zodat de EU tijdens de 90-dagen pauze volop kan inzetten op onderhandelingen met de VS.
Tegelijk bereidt de EU zich voor op extra maatregelen als er geen akkoord komt. Daarom lanceerde de Europese Commissie een openbare raadpleging over een mogelijke lijst met bijkomende tegenmaatregelen. Alle belanghebbenden kunnen feedback geven tot 10 juni. De EU werkt ook aan een klacht bij de Wereldhandelsorganisatie (WTO) tegen de Amerikaanse ‘wederkerige’ tarieven en het verhoogde tarief op auto’s en auto-onderdelen.
Als open en exportgerichte regio, is het zeer belangrijk voor Vlaanderen dat de EU goede handelsakkoorden sluit. Nieuwe afzetmarkten en de verdere verdieping van de interne markt zijn daarbij cruciaal.
🗣️ “De manier waarop president Trump Europa behandelt, maakt het voor ons des te duidelijker dat we moeten investeren in onze eigen kracht: het voltooien van de interne markt, het verminderen van administratieve rompslomp voor ondernemers, het opbouwen van strategische autonomie en het versnellen van onze wereldwijde handelsrelaties.” - Europarlementslid Hilde Vautmans (Open Vld)
🗣️ “Trump zit recht in de zakken van de mensen. Met zijn tarievenpolitiek wakkert hij inflatie aan, doet hij bedrijven pijn en raakt hij de globale economie. Hij duwt de prijzen omhoog en de koopkracht en concurrentiekracht omlaag. We gaan dit allemaal voelen.” - Europarlementslid Kathleen Van Brempt (Vooruit)
🗣️ “De nieuwe invoerheffingen zijn erger dan we vooraf hadden gevreesd. Dit is een economische mokerslag voor onze Vlaamse export. De maatregelen kunnen een mogelijke negatieve impact van 12 miljard euro op ons land hebben. We roepen onze regeringen en de Europese Unie op om geen wereldwijde handelsoorlog op gang te brengen, en tegenmaatregelen te nemen die proportioneel en gericht zijn.” - Hans Maertens, gedelegeerd bestuurder, VOKA (VLEVA-lid)
🗣️ Op de nieuwste aankondiging over de verdubbeling van tarieven op staal en aluminium reageerde Kevin Verbelen, expert internationale handel bij Agoria (VLEVA-lid), op 3 juni het volgende: 'Bij de eerste tarieven leek het nog mee te vallen en zou de export van metaalproducten dit jaar nog groeien. Met de extra heffingen van Liberation Day zagen we al geen groei meer. Als die 50% er komt, zitten we in een negatief scenario.'
De oplopende spanningen met de VS benadrukken voor de EU het belang van sterke en betrouwbare handelsrelaties. De EU richt haar blik op hechtere samenwerking met zowel buurlanden als opkomende markten.
Op 19 mei 2025 vond in Londen de eerste EU-VK-top plaats sinds de Brexit. In een veranderend en complex geopolitiek landschap spraken de EU en het VK af om nauwer samen te werken voor de veiligheid van hun burgers, de welvaart van hun economieën en de vrede in Europa.
Tijdens de top ondertekenden de partijen drie belangrijke documenten: een gezamenlijke verklaring (Joint Statement), een veiligheid- en defensiepact, en een akkoord over toekomstige samenwerking (Common Understanding).
1) Joint Statement
In hun gezamenlijke verklaring benadrukken de EU en het VK hun gedeelde waarden en hun steun voor een multilaterale, op regels gebaseerde wereldorde. Ze willen samenwerken aan wereldwijde stabiliteit. De prioriteiten zijn duidelijk: een einde aan de oorlogen in Oekraïne en Gaza, stabiliteit in de Westelijke Balkan, een doeltreffende aanpak van migratie en meer inzet voor ontwikkelingssamenwerking.
👉 Lees hier het volledige document.
2) Een veiligheid- en defensiepact
De gedeelde visie van het VK en de EU op mondiale uitdagingen vraagt om een gezamenlijke aanpak op het vlak van veiligheid en defensie. Het nieuwe pact steunt op systematische dialoog en overleg, met coördinatie over onder andere sancties, vredesopbouw, maritieme-, ruimte-, en cyberveiligheid, en andere veiligheidsdomeinen.
Het pact maakt ook de weg vrij voor een bijkomende overeenkomst, waarbij de Britse defensie-industrie kan deelnemen aan Europese defensieopdrachten en verhoogde investeringen via het nieuwe SAFE-fonds. Voor de EU betekent dit een nauwere samenwerking met een militaire grootmacht in Europa.
👉 Lees hier het volledige document.
3) Een vernieuwde agenda voor EU-VK samenwerking
In de Common Understanding hebben de EU en het VK de domeinen vastgelegd waarin ze hun samenwerking willen verdiepen:
Visserij: volledige wederzijdse toegang tot elkaars viswateren tot 30 juni 2038.
Sanitaire/fytosanitaire regels (SPS): versoepeling of vrijstelling van controles op de export van agrovoedingsproducten.
(Jeugd)mobiliteit: onderhandelingen over Britse deelname aan Erasmus+ en snellere grenspassage via e-gates.
Energie: integratie van de energiemarkten voor snellere en goedkopere energiestromen.
Milieu: koppeling van de Europese en Britse emissiehandelssystemen (ETS).
Justitie & veiligheid: nauwere samenwerking met Europol en betere uitwisseling van gegevens zoals DNA, vingerafdrukken en strafregisters.
Migratie: sterkere samenwerking rond grensbewaking en de aanpak van visummisbruik.
👉 Lees hier het volledige document.
De EU en het VK spraken ook af om jaarlijks een top te organiseren, halfjaarlijks overleg te houden over buitenlands beleid en veiligheid, en regelmatig af te stemmen over gedeelde strategische belangen.
De deal die nu gesloten is, komt bovenop het bestaande terugtrekkingsakkoord en het handels- en samenwerkingsakkoord. Onder dat laatste valt ook een akkoord over concurrentie, dat binnenkort wordt ondertekend.
🗣️ “De EU-VK top biedt reeële kansen voor onze Vlaamse economie, net nu we alle mogelijkheden tot differentiatie van onze afzetmarkten moeten benutten.” - Vlaams minister-president Matthias Diependaele
🗣️ “Voor Vlaanderen is visserij een bijzonder gevoelig dossier. Het veiligstellen van toegang tot Britse wateren is essentieel voor het voortbestaan van de Vlaamse visserijsector, die sterk afhankelijk is van deze visgronden. Door visserij te koppelen aan andere thema’s zoals energie en defensie, moet Europa zijn onderhandelingspositie versterken.” - Europees Parlementslid Wouter Beke (cd&v)
🗣️ “Ondanks de positieve geluiden over een ‘reset’ blijven enkele kernaspecten van economische integratie onaangeroerd: er is geen vooruitgang geboekt rond wederzijdse erkenning van conformiteitsbeoordelingen voor industriële producten, geen deal over dienstenhandel, en niets wezenlijks over industriële strategische autonomie of kritieke waardeketen.” - Hendrik Caluwé, EU expert handel en defensie, VOKA (VLEVA-lid)
🗣️ "Deze doorbraak is van groot belang voor kmo's die actief zijn in de export & import van landbouwproducten, bloemen, planten en andere bederfelijke waar. Sinds de Brexit ondervonden zij aanzienlijke hinder door douanecontroles, wachttijden en extra administratieve lasten" - Emiel Neyrinck, adviseur internationaal ondernemen, Unizo (VLEVA-lid)
De geopolitieke context geeft de EU ook een nieuwe push om vastgelopen handelsovereenkomsten nieuw leven in te blazen en nieuwe akkoorden te sluiten.
Hieronder vind je een kort overzicht van de lopende dossiers:
> MERCOSUR
Onderhandelingen afgerond op 6 december 2024.
Meerdere lidstaten (o.a. Frankrijk, Nederland, Italië) wijzen het akkoord in zijn huidige vorm af. België onthoudt zich door interne verdeeldheid. Er is dus een blokkerende minderheid in de Raad.
In het licht van de Amerikaanse tarieven zoeken deze landen wel naar constructieve oplossingen om het akkoord niet volledig te blokkeren.
Verwachte stemming in de Raad: september of oktober 2025.
> Verenigde Arabische Emiraten
Start van onderhandelingen op 10 april 2025.
Eerste onderhandelingsronde wordt binnenkort verwacht.
Strategische stap richting versterking van handelsrelaties in de Golfregio.
> India
Hervatting onderhandelingen in juni 2022.
Doel is om het akkoord af te sluiten tegen eind 2025.
De Europese Commissie bracht eind februari een bezoek aan India en op 21 mei volgde een overleg in Brussel.
> Australië
Onderhandelingen gestart in 2018.
Gesprekken vastgelopen in oktober 2023.
Australische verkiezingen op 3 mei 2025 kunnen een nieuwe impuls geven.
Ook de Amerikaanse handelsbarrières zorgen voor een hernieuwde dynamiek.
> Zuid-Oost Azië
De EU wil haar economische rol in de ASEAN-regio versterken.
Maleisië: hervatting gesprekken, eerste ronde gepland vóór de zomer of later in 2025.
Thailand en Filipijnen: onderhandelingen verlopen vlot. Nieuwe rondes gepland voor juni 2025.
Indonesië: onderhandelingen zijn gaande. Laatste onderhandelingsronde vond plaats op 5 juli 2024. De Raad besprak het dossier in mei 2025.
Singapore: digitale handelsovereenkomst getekend door beide partijen op 7 mei 2025.
VLEVA volgt de handelsontwikkelingen op de voet en brengt verslag uit zodra er akkoorden gesloten worden.
De Europese handelskaart wordt hertekend. Terwijl spanningen met de VS oplopen, bouwt de EU actief aan nieuwe allianties. Vlaanderen, als exportgerichte regio, heeft alle belang bij een sterk Europees handelsbeleid. VLEVA blijft deze evoluties van dichtbij volgen.
Persbericht Raad: EU-VK ‘Joint Statement’
Persbericht Europese Commissie: maatregelen tegen VS invoerheffingen op staal en aluminium
Persbericht Europese Commissie: pauze tegenmaatregelen
Persbericht Europese Commissie: lancering openbare raadpleging over extra tegenmaatregelen
