Take-aways Groot Vlaams Europadebat 2025

Administratieve vereenvoudiging als absolute prioriteit - UNIZO

🔹“Europa moet administratieve vereenvoudiging voor bedrijven bovenaan de agenda zetten. Enkel zo kunnen kmo’s mee in de transitie naar een duurzame en competitieve economie.” - Bart Buysse, UNIZO  

Voor UNIZO is administratieve vereenvoudiging cruciaal. Toch blijft de organisatie op haar honger zitten: in de beleidsverklaring van Von der Leyen krijgt het thema amper aandacht. Dat stelt teleur, zeker na de lancering van het EU-Competitiviteitskompas, waarin ambitieuze reducties van rapporteringsverplichtingen werden beloofd (25% voor bedrijven, 35% voor kmo’s). Een duidelijke boodschap over vereenvoudiging blijft voorlopig uit.

UNIZO steunt de lopende omnibusaanpak voor administratieve vereenvoudiging, zeker het eerste omnibuspakket over duurzaamheid. Tegelijk stelt de organisatie zich vragen bij het onderdeel rond het Interinstitutioneel Akkoord voor betere regelgeving (ISG).

Een van hun kernboodschappen is de urgente nood aan vereenvoudiging van rapporteringsverplichtingen. Vandaag zijn de kosten en inspanningen voor rapportering voor veel bedrijven hoog, terwijl de meerwaarde beperkt blijft. Tijd en middelen die hierin kruipen, kunnen beter besteed worden aan duurzaam en toekomstgericht ondernemen.

UNIZO onderschrijft de klimaatneutraliteit tegen 2050, maar waarschuwt dat de complexiteit van wetgeving rond duurzaamheid zoals CSRD en CSDDD sterk toeneemt. Maatregelen als stop-de-klok tonen volgens hen aan dat het huidige tempo en de administratieve druk niet houdbaar zijn.

De organisatie pleit er dan ook voor om de vereenvoudiging structureel aan te pakken, niet enkel op het vlak van duurzaamheid maar ook in andere domeinen. Zo vraagt UNIZO een sociale omnibus, met oog voor principes als ‘gelijk loon voor gelijk werk’, maar altijd met aandacht voor de uitvoerbaarheid en administratieve last.

Hoe kijken beleidsmakers hiernaar?

🗣️ Volgens Bruno Tobback (Vooruit) wordt administratieve vereenvoudiging te vaak gelijkgesteld met deregulering. “We moeten weten wat we willen. Als we regels zomaar schrappen, kopen we straks alles in China. Rapportering is een deel van ons concurrentievermogen. Het kan efficiënter, maar we hebben het wel nodig.”

🗣️ Kris Van Dijck (N-VA) steunt de oproep tot vereenvoudiging, en voegde er een kritische kanttekening aan toe. “Vlaanderen is een exportgerichte regio die meedraait in een internationale strijd. Regels zoals de CSDDD leggen een zware last op kmo’s en hun toeleveranciers. Ook de controle en afdwinging van die regels verdient aandacht.”

🗣️ Eva De Bleeker (Open Vld) waarschuwt voor de verstikkende administratieve rompslomp. “Onze competitiviteit gaat al jaren achteruit, terwijl de stapel regels blijft groeien. Nieuwe regels moeten een duidelijke einddatum krijgen en daarna geëvalueerd worden. Of beter nog: toepassen van het principe ‘één in, één uit’. Want regels verdwijnen nooit, er komen er alleen maar bij. Ook het ‘only once’-principe moet strenger: ondernemers hoeven niet telkens opnieuw dezelfde informatie te moeten indienen.”

👀 Bekijk hier de pitch van Bart Buysse, gedelegeerd bestuurder van UNIZO.

Ons milieu mag geen slachtoffer worden van vereenvoudiging en competitiviteit - Bond Beter Leefmilieu

🔹“Ons milieu mag niet opgeofferd worden voor kortetermijnbelangen op economisch en defensievlak. Europa moet in plaats daarvan volop inzetten op groene en sociale infrastructuur, als fundament voor een veerkrachtige en duurzame toekomst.” - Benjamin Clarysse, Bond Beter Leefmilieu 

Bond Beter Leefmilieu (BBL) maakt zich zorgen over de vereenvoudigingspakketten die door de Europese Commissie zijn voorgesteld. Vanuit de milieubeweging wordt gevreesd dat deze pakketten eerder een stap achteruit vormen, vooral voor milieu, volksgezondheid en sociale rechten.

Volgens BBL dreigt de focus op competitiviteit te leiden tot afbouw van essentiële milieuwetgeving, terwijl net die wetgeving noodzakelijk is om toekomstige kosten te vermijden. “Het niet uitvoeren van milieuregels kost de Europese samenleving jaarlijks tot 180 miljard euro”. De kosten van niet-handelen zijn dus veel hoger dan de administratieve lasten die men vandaag probeert terug te dringen.

De milieubeweging hekelt ook de manier waarop de omnibussen tot stand komen: overhaast, zonder degelijke impactanalyse en met weinig inspraak. Dat is volgens hen niet hoe goed beleid tot stand moet komen. Beleidskeuzes moeten gebaseerd zijn op onderbouwde evaluaties, zeker wanneer ze zo'n grote impact hebben op mens en milieu.

Daarnaast werd de achteruitgang van de natuur onder de aandacht gebracht. Onze biodiversiteit neemt in een ijltempo af en extreme weersomstandigheden – zoals hittegolven – nemen toe. BBL waarschuwt dat onder het dogma van competitiviteit en korte termijn economische belangen, de bescherming van natuur, milieu en gezondheid steeds verder onder druk komt te staan.

Ook de landbouw- en industriële sectoren blijven volgens Bond Beter Leefmilieu in onzekerheid, doordat er geen structureel toekomstperspectief wordt geboden dat ecologische grenzen respecteert.

Hoe kijken beleidsmakers hiernaar?

🗣️ Volgens Wouter Beke (cd&v) bestaat er een grote consensus dat we onze klimaatambitie moeten voortzetten. Maar over de manier waarop, lopen de meningen uiteen. Hij houdt vast aan de Clean Industrial Deal: het einddoel blijft behouden, maar op een haalbare en leefbare manier. 

🗣️ “Competitiviteit is vandaag het modewoord in de EU. Toch blijft de Green Deal de sterkste strategie voor onze concurrentiekracht”, zei Sara Matthieu (Groen). Ze steunt administratieve vereenvoudiging, maar wil de klimaatambitie behouden.

🗣️ Tom Vandendriessche (Vlaams Belang) waarschuwt voor de “desastreuze gevolgen” van de Europese Green Deal, die volgens hem vandaag al zichtbaar zijn. Hij is ervan overtuigd dat het EU-beleid zorgt voor hogere energiekosten en planlasten.

👀 Bekijk hier de pitch van Benjamin Clarysse, beleidscoördinator bij Bond Beter Leefmilieu.

Bouwsector geblokkeerd ondanks hoge nood aan woningen - Embuild Vlaanderen

🔹“Regels mogen het bouwen van de toekomst niet blokkeren. Wat nodig is, zijn snellere procedures, werkbare kaders en ondersteuning voor investeerders die willen bijdragen aan de oplossing van de wooncrisis in Vlaanderen én Europa.” - Caroline Deiteren, Embuild Vlaanderen 

Embuild Vlaanderen – de sectorfederatie van bouwbedrijven – wees politici op een zorgwekkende paradox. Hoewel de bouwsector de komende tien jaar voor een enorme maatschappelijke opdracht staat – het (ver)bouwen van ongeveer een half miljoen woningen in Vlaanderen – ligt de sector vandaag bijna stil. Volgens Embuild zit de bouwactiviteit op het laagste punt in meer dan 25 jaar, vooral door het uitblijven van vergunningen. 

Deze stilstand heeft directe gevolgen voor de wooncrisis in Vlaanderen. Er zijn steeds meer gezinnen op zoek naar een betaalbare en kwaliteitsvolle woning, maar bouwprojecten lopen vast of worden stilgelegd. Die situatie zien we ook in andere Europese landen. Volgens de federatie wegen enkele Europese regels daarbij door. Zo bieden bepaalde regels, onder meer in het milieudomein, aanknopingspunten om bouwprojecten juridisch aan te vechten, met stilstand als gevolg.

Daarnaast vormen ook de Europese staatssteunregels een drempel. Die zorgen ervoor dat investeerders vandaag minder snel instappen in projecten voor betaalbaar wonen, wat de crisis nog verergert. 

Embuild kijkt dan ook met veel verwachting uit naar het aangekondigde EU-actieplan voor betaalbaar wonen. De sector hoopt daarbij niet op extra regels, maar op vereenvoudiging van huidige regelgeving en bijkomende financiering, zodat er opnieuw ruimte komt voor investeringen – niet alleen voor kwetsbare doelgroepen, maar ook voor de brede middenklasse die vandaag steeds moeilijker een betaalbare woning vindt.

Hoe kijken beleidsmakers hiernaar?

🗣️ Bruno Tobback (Vooruit) pleit voor soepelere staatssteunregels, maar betwijfelt of dat de echte oplossing is. Volgens hem blijft het wachten op concrete voorstellen.

🗣️ “We hebben een bouwsector nodig die kan ademen”, zei Eva De Bleeker (Open Vld). Ze wijst op trage vergunningen, hoge energiekosten en wisselend beleid. Volgens haar is aandacht voor betaalbare energie op Europees niveau de sleutel om de bouwsector weer zuurstof te geven.

🗣️ Volgens Rudi Kennes (The Left) kijkt de Von der Leyen II Commissie weg van werknemers en kwalitatieve jobs. “We moeten af van goedkope arbeidskrachten uit steeds verdere delen van de wereld via projecten zoals de EU-talentenpool."

👀 Bekijk hier de pitch van Caroline Deiteren, directeur-generaal van Embuild Vlaanderen. 

EU-doelstellingen botsen met realiteit op het terrein - Boerenbond

🔹“Ambities op vlak van voedsel, klimaat en biodiversiteit moeten gepaard gaan met wetgeving die uitvoerbaar is op het terrein. Zonder rechtszekerheid dreigt een stille uitstap van landbouwbedrijven, met grote gevolgen voor de voedselproductie in Europa.” - Lode Ceyssens, Boerenbond

In reactie op de State of the Union herhaalde Boerenbond dat het Europese voedsel “tot het beste van de wereld behoort” en dat de EU meer onafhankelijk moet worden op vlak van voedselproductie, onder meer door boeren sterker te ondersteunen. 

Von der Leyen’s boodschap staat volgens Boerenbond echter in schril contrast met de dagelijkse realiteit van landbouwers in Vlaanderen. Boeren die hun bedrijf willen verduurzamen, moderniseren of correct overdragen, botsen op een muur van complexe, onwerkbare EU-wetgeving en vergunningsproblemen. De sector vraagt rechtszekerheid, werkbare regels en ruimte om te investeren, maar die ontbreken vandaag te vaak.

Een concreet voorbeeld is het verbod op de bouw van pocketvergisters, installaties die mest kunnen omzetten in hernieuwbare energie. Deze projecten worden regelmatig geblokkeerd omdat ze volgens de huidige interpretatie van de habitatrichtlijn geen vergunning krijgen – ondanks hun potentieel voor milieu-, klimaat- én energievoordelen.

De gevolgen van deze rechtsonzekerheid zijn ernstig. Volgens Boerenbond overweegt 1 op 3 landbouwbedrijven om vóór 2030 te stoppen. De sector dreigt zo in sneltempo tot stilstand te komen – een situatie die zich trouwens ook voordoet in andere sectoren in Vlaanderen. 

Boerenbond vraagt daarom duidelijkheid over wat de EU gaat doen. De organisatie kijkt met grote belangstelling uit naar de omnibus voor milieu, maar is geen vragende partij om de duurzaamheidsdoelstellingen overboord te gooien. Wel is er dringend nood aan een vergunningenkader dat rechtszekerheid biedt, zodat landbouwers kunnen blijven bijdragen aan voedselzekerheid én duurzaamheid. 

Hoe kijken beleidsmakers hiernaar?

🗣️ “Er klopt iets structureel niet,” zei Kris Van Dijck (N-VA). “De landbouwer verdient zijn brood niet, terwijl Europa tegelijk enorme subsidies geeft.” Wat we nodig hebben: meer gedifferentieerd beleid, impactanalyse van elke regel en verenigbaarheid van landbouwers. 

🗣️ “Het probleem rond investerings- en vergunningenzekerheid zit in het heen-en-weer flipfloppen over de manier van implementeren”, aldus Sara Matthieu (Groen). De Vlaamse overheid moet meer duidelijkheid creëren. 

🗣️ “Als boeren of groene investeerders verstrikt raken in eindeloze procedures, verliezen we kostbare tijd in de strijd tegen klimaatverandering.” - Wouter Beke (cd&v)

👀 Bekijk hier de pitch van Lode Ceyssens, voorzitter van Boerenbond.

Geef sociale ondernemingen een volwaardige plaats in de transitie - Verso

🔹“Sociale ondernemingen moeten erkend, ondersteund en gereguleerd worden als volwaardige partners in de Europese transities.” - Ingrid Lieten, Verso

Verso, de koepel van de sociale ondernemingen in Vlaanderen, vertegenwoordigt meer dan 18.000 organisaties en 400.000 medewerkers. In haar tussenkomst sprak de organisatie haar volle steun uit voor de Europese transities op het vlak van klimaat, digitalisering en sociale inclusie. Sociale ondernemingen zijn volgens Verso daarbij onmisbare schakels, omdat ze hun maatschappelijke impact koppelen aan economische activiteit. Ook het rapport-Letta onderstreept die rol.

Toch vallen sociale ondernemingen vandaag vaak uit de boot. Binnen het kader van de interne markt maakt Europa vooral het onderscheid tussen overheden en klassieke commerciële bedrijven, waardoor sociale ondernemingen te weinig erkenning krijgen.

Verso roept Europa daarom op om het sociaal ondernemerschap expliciet mee te nemen bij de uitwerking van beleid en regelgeving. De organisatie pleit er dan ook voor dat de EU hun unieke ondernemingsvorm erkent en ondersteunt. Want zonder sociale ondernemingen geraken we niet tot een échte rechtvaardige samenleving.

Daarnaast vraagt Verso aan Vlaanderen om bij de implementatie van Europese regels geen bijkomende lasten op te leggen, en zich niet strenger op te stellen dan wat Europa vraagt. Een concreet voorbeeld is de toepassing van de staatssteunregels, die sociale ondernemingen vandaag soms onnodig beperken in hun werking en slagkracht.

Hoe kijken beleidsmakers hiernaar?

🗣️ Tom Vandendriessche (Vlaams Belang) uit zijn twijfels over het concept van sociale ondernemingen. Volgens hem moeten lokale en regionale overheden – en niet Europa – hierover beleid voeren. Wel pleit zijn partij voor een andere interpretatie van de staatssteunregels.

🗣️ Bruno Tobback (Vooruit) pleit net voor méér steun. “Sociale ondernemingen creëren win-wins die perfect aansluiten bij de Europese noden. Het inschakelen van kwetsbare werknemers is bijzonder succesvol en moet verder gestimuleerd worden.” Hij ziet ook extra kansen bij overheidsopdrachten.

🗣️ Volgens Rudi Kennes (The Left) worden sociale ondernemingen vandaag afgeremd door Europese regels die de beleidsruimte van nationale regeringen beperken. Bovendien kiezen overheden te vaak voor winst en de markt, in plaats van voor de noden van de bevolking. “Het zou net makkelijker moeten zijn om bedrijven te steunen die meer doen dan enkel winst nastreven.”

👀 Bekijk hier de pitch van Ingrid Lieten, directeur van Verso.

Ons panel

Dank aan onze topsprekers: 

5 VLEVA-leden: 

• Bart Buysse, Gedelegeerd bestuurder UNIZO  

• Benjamin Clarysse, Beleidscoördinator bij Bond Beter Leefmilieu 

• Caroline Deiteren, Directeur-generaal Embuild Vlaanderen 

• Lode Ceyssens, Voorzitter Boerenbond

• Ingrid Lieten, Directeur Verso 

7 beleidsmakers:

• Bruno Tobback, Vooruit (Europees Parlement) 

• Eva De Bleeker, Open Vld (Vlaams Parlement)

• Kris Van Dijck, N-VA (Europees Parlement) 

• Rudi Kennes, The Left (Europees Parlement) 

• Sara Matthieu, Groen (Europees Parlement) 

• Tom Vandendriessche, Vlaams Belang (Europees Parlement) 

• Wouter Beke, cd&v (Europees Parlement)

Von der Leyen brengt State of the Union 2025

Europees Milieuagentschap luidt de alarmbel