07 mei 2024 - door Liese Dewilde
Op 18 april 2024 publiceerde Enrico Letta zijn langverwachte rapport over de interne markt: ‘Much more than a single market’.
De Europese interne markt moet in lijn gebracht worden met de nieuwe realiteit: de wereld is groter geworden en de EU heeft structurele transformaties ondergaan. We moeten een nieuwe interne markt ontwikkelen.
Het rapport biedt talrijke ideeën en concrete voorstellen op verschillende beleidsterreinen voor de voltooiing en toekomst van de Europese interne markt.
Letta geeft praktische beleidsaanbevelingen en verkent de technische aspecten doorheen 6 hoofdstukken:
Een vijfde vrijheid om onderzoek, innovatie en onderwijs in de interne markt te versterken
Een interne markt om strategische doelen te financieren
Een interne markt om groots te spelen: schaalgrootte is belangrijk
Een duurzame interne markt voor iedereen
Een interne markt die snel en ver moet gaan
De interne markt buiten zijn grenzen
30 jaar na diens oprichting, is de Europese interne markt nog steeds de hoeksteen van de Europese integratie en waarden en een krachtige katalysator voor groei, welvaart, innovatie en solidariteit.
Europa is fundamenteel veranderd sinds de interne markt werd gelanceerd. Integratie heeft een hoog niveau bereikt in veel, maar niet alle, sectoren van de economie en de samenleving. 80% van de nationale wetgeving is nu het resultaat van beslissingen die in Brussel zijn genomen. Met 27 lidstaten is de diversiteit en complexiteit in Europa echter aanzienlijk toegenomen, evenals de potentiële schaalvoordelen.
Ook het internationale scenario is ingrijpend veranderd. Het demografische en economische landschap is drastisch veranderd. In de afgelopen drie decennia is het aandeel van de EU in de wereldeconomie gedaald en is haar vertegenwoordiging in de grootste economieën ter wereld sterk afgenomen. De op regels gebaseerde internationale orde staat bovendien voor serieuze uitdagingen en gaat een fase in die wordt gekenmerkt door de heropleving van machtspolitiek. Oorlogen en handelsconflicten ondermijnen in toenemende mate de principes van een op regels gebaseerd internationaal systeem en vormen een aanzienlijke bedreiging voor de basis waarop de EU haar externe betrekkingen en beleid heeft opgebouwd.
De interne markt moet nu aangepast worden aan deze nieuwe realiteit. De interne markt is geen afgewerkt project, maar een doorlopend project. Er is nu een onmiddellijke impuls nodig om de interne markt aan te passen aan de huidige context en voor te bereiden op een voortdurende evolutie in overeenstemming met de dynamiek van onze tijd.
Het Letta-rapport biedt talrijke ideeën en concrete voorstellen op verschillende beleidsterreinen voor de voltooiing en toekomst van de Europese interne markt.
> Doorheen 6 hoofdstukken analyseert Letta onze interne markt en geeft hij praktische beleidsaanbevelingen.
De interne markt met vier vrijheden sluit niet meer aan bij de veranderende dynamiek van de markt die steeds meer gevormd wordt door digitalisering, innovatie en onzekerheden. Het Letta-rapport stelt daarom voor om een vijfde vrijheid toe te voegen. "De vijfde vrijheid houdt in dat onderzoek en innovatie de kern vormen van de interne markt, waardoor een ecosysteem wordt bevorderd waarin kennisverspreiding de motor is van economische vitaliteit, maatschappelijke vooruitgang en culturele verlichting."
Doel van de vijfde vrijheid:
Katalysator voor vooruitgang op gebieden als O&O, gegevensgebruik, competenties, AI, quantumcomputing, biotechnologie, biorobotica en ruimtevaart.
Bestaande fragmentatie en versnipperde kennis omzetten in verenigde kansen voor groei, innovatie en inclusiviteit.
Het wegnemen van de belemmeringen voor het delen van kennis is het sleutelelement voor de 5de vrijheid. Volgende zaken zijn bijvoorbeeld van belang:
Het behouden van talenten in de EU
De oprichting van een European Knowledge Commons: "een gecentraliseerd, digitaal platform dat toegang biedt tot door de overheid gefinancierd onderzoek, datasets en educatieve bronnen"
De oprichting van een uitgebreid Open Science kader dat onderzoekers stimuleert om hun werk openlijk toegankelijk te maken en tegelijkertijd het delen van gegevens en samenwerking bevordert.
Naadloze mobiliteit van onderzoekers binnen en buiten de EU (door het wegnemen van administratieve en wettelijke verplichtingen)
Beschermen van de autonomie van onderzoekers
De Europese onderwijsruimte en een Europees diploma
Het harmoniseren en uniform implementeren van wetten in alle lidstaten, het vereenvoudigen van de bureaucratie, het uitbreiden van het gebruik van regulatory sandboxes
Het harmoniseren van mechanismen voor grensoverschrijdende gegevensstromen, met name regelgeving voor interoperabiliteit en gegevensbescherming
Investeren in robuuste digitale infrastructuur
Enzovoort
Het Letta-rapport stelt voor dat de EU-instellingen en de lidstaten een uitgebreid en ambitieus actieplan opstellen om de vijfde vrijheid te implementeren. Het rapport is voorstander van een meer gecentraliseerde, collectieve EU-aanpak waarbij meer bevoegdheden naar het EU-niveau worden overgeheveld. "De totstandbrenging van een sterke Europese technologische infrastructuur vormt een strategische uitdaging die een verschuiving in het bestuur noodzakelijk maakt. Dit houdt in dat er meer autoriteit moet worden toegekend aan een collectief industriebeleid op Europese schaal, dat verder gaat dan de nationale grenzen."
Het Letta-rapport richt zich ook op de financiering die nodig is om het potentieel van de vijfde vrijheid te realiseren en de investeringskloof in onderzoek en innovatie te dichten. Hiertoe "moeten de publieke en private sectoren hun financieringsstrategieën afstemmen op de beginselen van open kennis om de impact te maximaliseren, waarbij ze een reeks gemeenschappelijke doelen delen die gericht zijn op het oplossen van mondiale problemen.”
Meer info over een vijfde vrijheid om onderzoek, innovatie en onderwijs in de interne markt te versterken? Lees het hoofdstuk in het Letta-rapport hierover van pagina 18 t.e.m. 24. Dit hoofdstuk heeft geen verdere opdeling.
De EU heeft een reeks ambitieuze doelen gesteld: de realisatie van een rechtvaardige groene en digitale transitie, het streven naar uitbreiding van de EU én de uitbreiding van de defensie capaciteiten. Daarbij blijft een kritieke uitdaging onopgelost: de financiering van deze ambities. De aanpak van dit financieringsdilemma is essentieel voor de EU om haar ambities te verwezenlijken en ervoor te zorgen dat ze worden omgezet in tastbare acties en resultaten.
De oplossing voor deze uitdaging ligt in een strategische aanpak waarbij het potentieel van de interne markt om zowel particuliere als publieke middelen doeltreffender te mobiliseren, als hefboom wordt gebruikt. Er is dringend behoefte aan een Europese aanpak van de financiering, die bestaat uit een combinatie van particuliere en overheidsinvesteringen.
In eerste instantie moet de nadruk liggen op het mobiliseren van particulier kapitaal, een cruciale stap die de basis legt voor een meer inclusief en efficiënt financieringskader, aangezien dit het gebied is waarop de EU het meest achterloopt. Tegen deze achtergrond wordt in dit verslag gepleit voor een cruciale verschuiving: de vorming van een spaar- en beleggingsunie, voortbouwend op de onvoltooide kapitaalmarktenunie. Door volledige integratie van financiële diensten in de interne markt moet de Unie voor sparen en beleggen niet alleen Europese particuliere spaartegoeden vasthouden, maar ook extra middelen uit het buitenland aantrekken.
Vervolgens moet het gaan over staatssteun. De geleidelijke versoepeling van de staatssteun als antwoord op de recente crises heeft bijgedragen tot het beperken van de negatieve effecten op de reële economie. Het heeft echter ook tot concurrentieverstoringen geleid. Het risico bestaat dat een dergelijke aanpak na verloop van tijd de verstoringen van het gelijke speelveld op de interne markt versterkt als gevolg van het verschil in begrotingsruimte tussen de lidstaten.
Een manier om dit dilemma te overwinnen zou kunnen zijn, volgens het Letta-rapport, om een evenwicht te vinden tussen een striktere handhaving van staatssteun op nationaal niveau en de geleidelijke uitbreiding van financieringssteun op EU-niveau. Concreet zouden we kunnen denken aan een bijdrage-mechanisme voor staatssteun, waarbij lidstaten een deel van hun nationale financiering moeten toewijzen aan de financiering van pan-Europese initiatieven en investeringen.
Een andere cruciale dimensie: Europese overheidsinvesteringen. Geconfronteerd met sterke mondiale concurrentie moet de EU haar inspanningen opvoeren om een concurrerende industriële strategie te ontwikkelen die in staat is tegenwicht te bieden aan instrumenten die onlangs door andere wereldmachten zijn aangenomen. Denk bijvoorbeeld aan de US Inflation Reduction Act.
De EU beschikt nog steeds niet over de juiste politieke instrumenten om instrumenten van de industriële strategie te ontwikkelen zoals de IRA, die gebaseerd is op snelle en flexibele belastingkredietregelingen.
Op de korte termijn moet, gezien het ontbreken van de noodzakelijke voorwaarden om soortgelijke instrumenten te ontwikkelen, de aandacht in de eerste plaats uitgaan naar het verfijnen en verbeteren van het bestaande kader. Op de lange termijn is het, om effectief nieuwe impactvolle industriële strategieën te formuleren, echter cruciaal om de politieke verdeeldheid rond de centrale fiscale capaciteit van de EU aan te pakken.
Meer info over de financieringsaspecten in het Letta-rapport? Lees het Letta-rapport van pagina 25 t.e.m. 48. Het hoofdstuk ‘Een interne markt om strategische doelen te financieren’ is opgebouwd volgens volgende structuur:
Een interne markt om strategische doelen te financieren
Een spaar- en beleggingsunie om het potentieel van de interne markt te ontsluiten
Een nieuwe politieke mobilisator om particuliere middelen aan te trekken: de groene transitie
Een ecosysteem voor Europese investeringen creëren
De reële economie verbinden met het spaargeld van de Europese burgers
De oprichting van een EU-beurs voor geavanceerde technologie bevorderen
Institutioneel kader en marktstructuur
Uniforme benchmarks voor europese financiële markten
Bestaande EU-emissies combineren voor een sterkere spaar- en investeringsunie
Grenzen overbruggen en efficiëntie vergroten: de digitale euro
De interne markt benutten om groene en digitale overheidsinvesteringen te bevorderen
Gemeenschappelijke voorwaarden voor gemeenschappelijke overheidsbeleidsdoelstellingen
Gemeenschappelijke governance om efficiëntie en impact te vergroten
Investeringen verbeteren: circulaire economie, overheidsopdrachten en bestuurlijke capaciteit
Een circulaire interne markt: duurzaamheid als belangrijke pijler
Een meer Europese en meer strakke markt voor overheidsopdrachten
Versterking van de bestuurlijke capaciteit voor meer impact
Demografische verschuivingen en veranderende economische patronen doen de invloed van de Europese Unie op het wereldtoneel geleidelijk afnemen. Met strategische beleidsaanpassingen kan de EU deze trends ombuigen en haar positie als centrale speler op het wereldtoneel bevestigen. De Europese Unie heeft zowel het vermogen als de plicht om op gelijke voet met andere wereldmachten samen te werken en internationaal een leidende rol te spelen. Als de EU dit niet doet, kunnen de beginselen en doelstellingen die zij wereldwijd wil bevorderen en beschermen, in gevaar komen.
De EU kan nog steeds vertrouwen op elementen van kracht die haar in staat stellen om vanuit een positie van mondiaal leiderschap op te treden. In het huidige complexe mondiale landschap volstaat het echter niet om alleen op onze bestaande sterke punten te vertrouwen.
De toekomstige invloed van de Europese Unie hangt af van de prestaties en schaalbaarheid van onze bedrijven. Als we onze internationale rol willen behouden en versterken, is het van essentieel belang dat EU-bedrijven hun positie binnen de interne markt versterken. Deze strategie zal de strategische autonomie, economische macht en wereldwijde beleidsinvloed van de EU versterken. Door hun schaalvergroting diversifiëren onze bedrijven hun toeleveringsketens, promoten ze wereldwijd Europese normen en vergroten ze hun mondiale concurrentiekracht.
Hun succes zal buitenlandse investeringen aantrekken, innovatie-ecosystemen bevorderen en een sterk imago van de EU uitstralen. Uiteindelijk stelt een bloeiende economie, gevoed door krachtige bedrijven, de EU in staat om gunstige handelsovereenkomsten te sluiten, internationale normen vorm te geven en mondiale uitdagingen effectief aan te pakken.
EU-bedrijven de kans geven om binnen de interne markt te groeien is niet alleen een economische noodzaak, maar ook een strategische. Niet alle bedrijven en markten in de EU hebben echter behoefte aan een grotere omvang. Ons model, dat gedijt op de vitale band tussen grote en kleine ondernemingen, moet behouden blijven.
Ook moeten we actief gelijke concurrentievoorwaarden binnen de interne markt beschermen. Geen enkel bedrijf mag groeien als het de eerlijke concurrentie ondermijnt, want dat is het fundament van consumentenbescherming en economische vooruitgang.
De EU mag het mededingingsbeleid niet gebruiken om een specifiek marktresultaat te bereiken. Ons doel moet zijn om ervoor te zorgen dat onze regels effectief blijven in een markt die snel evolueert.
Niettemin hebben EU-bedrijven in mondiale strategische sectoren de schaal en het bereik van een volledig geïntegreerde EU-markt nodig. Nationale markten, ooit bedoeld om binnenlandse industrieën te beschermen, fungeren nu als een plafond en belemmeren hun groeipotentieel.
De keuze waar we voor staan is: strategische schaalvergroting en verdergaande integratie om wereldleider te blijven, of het risico lopen gemarginaliseerd te worden in een wereld die gekenmerkt wordt door concurrentie en een verschuivende machtsdynamiek.
Toen de interne markt werd opgericht, werden de financiële sector, energie en elektronische communicatie bewust uitgesloten van de werkingssfeer van de interne markt. Ze werden te strategisch geacht om buiten het nationale niveau te worden geïntegreerd. Het perspectief dat ooit prioriteit gaf aan binnenlandse controle blijkt nu echter een belemmering te zijn voor de groei en het concurrentievermogen van deze sectoren op Europees en mondiaal niveau.
De financiële sector, energie en elektronische communicatie zijn bij uitstek sectoren die belangrijk zijn voor elk industrieel beleid. En het zijn strategische sectoren die een grotere rol moeten spelen bij het bevorderen van de belangen van de EU.
Vergelijkbare overwegingen kunnen worden gemaakt met betrekking tot onze gemeenschappelijke aanpak van defensie. De inefficiëntie van ons gefragmenteerde militair-industriële complex wordt steeds duidelijker. Dit geldt vooral in het licht van directe bedreigingen van de veiligheid zoals we die vandaag aan de grenzen van onze Unie waarnemen. Er moet ook bijzondere aandacht worden besteed aan de ruimtevaartindustrie, een cruciale sector voor de ontwikkeling van de interne markt.
De integratie van een Europese dimensie in de gezondheidssector is cruciaal geworden om zowel toegang als duurzaamheid voor EU-burgers te garanderen. Dit geldt vooral gezien de demografische veranderingen en de mogelijkheid van toekomstige crises. Zonder een uniforme aanpak van de gezondheidszorg dreigt Europa de waardevolle inzichten te verliezen die het heeft opgedaan tijdens de pandemie.
Tot slot is de vervoerssector een uitstekend voorbeeld van waar diepere Europese integratie cruciaal is om het volledige potentieel van de interne markt te ontsluiten.
Meer info over Europese integratie in cruciale sectoren uit het Letta-rapport? Lees het Letta-rapport van pagina 49 t.e.m. 88. Het hoofdstuk ‘Een interne markt om groots te spelen: schaalgrootte is belangrijk’ is opgebouwd volgens volgende structuur:
Een effectieve interne markt voor elektronische communicatienetwerken en -diensten
Het welzijn van de Europese consument staat centraal
Infrastructuur en diensten om de sector te stimuleren
Naar een echte interne markt voor elektronische communicatie: consolidatie
Bestuur: Interne markt, Interne regelgevende instantie
Een meer uniform radiospectrum voor een effectieve interne markt
De Telecom Single Market Regulations: netneutraliteit en gespecialiseerde diensten
In het hart van het algemeen belang: cyberveiligheid en digitale soevereiniteit
Een interne markt voor een efficiënt energie- en klimaatbeleid
Het potentieel van de grensoverschrijdende elektriciteitsmarkt van de EU
De cruciale rol van energie-infrastructuren in de interne markt
De veerkracht van de interne energiemarkt vergroten
Snelheid en eenvoud toevoegen aan de interne energiemarkt
Energiediplomatie - het potentieel van Europa ontsluiten
Vrede en veiligheid bevorderen: naar een gemeenschappelijke markt voor de defensie-industrie
Integratietekort: een centraal obslatcle in de Europese defensie
Een Europese industriële defensiestrategie om samenwerking te bevorderen
Een gemeenschappelijke markt voor defensie als cruciale factor voor het bevorderen van vrede
Een geleidelijke aanpak van integratie-uitdagingen
Financiering van Europa's sprong naar defensie-integratie
De interne markt en de ruimtevaart: bevordering van integratie voor strategische autonomie
De weg vooruit voor de Europese ruimtevaartindustrie
De interne markt benutten om de veerkracht op gezondheidsgebied te vergroten
Toegang tot geneesmiddelen
Klinisch onderzoek
Europese ruimte voor gezondheidsgegevens
Gezamenlijke inkoop
Zoönosen
Stoffen van menselijke oorsprong (SoHo)
De interne markt als katalysator voor naadloos en duurzaam vervoer in de EU
Ontwikkeling TEN-T netwerk
Verbetering van het spoorvervoer voor een duurzame en veerkrachtige toekomst
Een meer geïntegreerde wegvervoersector
Stroomlijning van het luchtvervoer in de EU
Verbetering van het zeevervoer in de EU
Vooruitgang op het gebied van duurzame stedelijke mobiliteit
Ondanks de successen van de interne markt is er een discussie ontstaan over de verdeling van de voordelen. De perceptie dat de voordelen van de interne markt vooral ten goede komen aan individuen die al over de middelen en vaardigheden beschikken om te profiteren van grensoverschrijdende kansen, of aan grote ondernemingen die hun activiteiten gemakkelijk kunnen uitbreiden naar andere lidstaten, wint aan perceptie.
Als hier niets aan wordt gedaan, kan deze perceptie de publieke en politieke steun uithollen die essentieel is voor het blijvende succes van de interne markt. De Europese interne markt is van meet af aan opgezet in het besef dat hij verschillende effecten kan hebben op werknemers, bedrijven en regio's, en met een duidelijk doel voor ogen om die effecten aan te pakken. Daarom is het cohesiebeleid opgezet als een fundamenteel onderdeel van de interne markt
Vandaag de dag opereert de EU echter in een radicaal veranderde mondiale omgeving, die nieuwe verdelingsuitdagingen genereert die innovatieve oplossingen vereisen. De Covid-19 crisis heeft ongelijke gevolgen gehad voor alle sectoren, gebieden en sociaaleconomische groepen. De impact van de ontwrichting van de mondiale waardeketens varieert aanzienlijk in de lokale economieën van de EU. De groene en digitale transitie zullen verschillende EU-regio's en economische sectoren treffen. De kosten van de inflatie drukken onevenredig zwaar op gezinnen en bedrijven die het toch al moeilijk hebben. Bovendien brengt de huidige herstructurering van het industriebeleid het risico met zich mee dat de regionale ongelijkheden binnen de Unie onbedoeld groter worden.
Inwoners van regio's ‘in verval’ hebben vaak het gevoel dat ze geen andere keuze hebben dan te verhuizen vanwege het gebrek aan banen, toegang tot kwaliteitsonderwijs en adequate diensten die nodig zijn voor het cultiveren van een zelfvoorzienende en waardige levensstijl binnen hun eigen gemeenschappen. Ook kmo's in deze gebieden voelen het gewicht van de EU-regelgeving, maar ervaren beperkte voordelen van de interne markt.
Volgens de Eurobarometer bevestigt een grote en stabiele meerderheid van de Europeanen (61%) dat het EU-lidmaatschap voordelen biedt en dat hun land voordeel heeft gehaald uit het lidmaatschap van de EU (72%). Bijna een op de twee Europese burgers vindt echter dat het de verkeerde kant op gaat met de EU. In zestien landen zijn de respondenten die vinden dat het de verkeerde kant op gaat in de meerderheid.
Om zijn beloften van gedeelde welvaart waar te maken, moet de interne markt bij het aangaan van deze uitdagingen verschillende essentiële, elkaar versterkende behoeften aanpakken.
We moeten ernaar streven het vrije verkeer van personen te blijven waarborgen, maar ook zorgen voor "vrijheid om te blijven". Mensen die willen bijdragen aan de ontwikkeling van hun lokale gemeenschap moeten kansen krijgen. Vrij verkeer is een waardevol goed, maar het moet een keuze zijn, geen noodzaak.
We moeten ervoor zorgen dat elke ontwikkeling van de interne markt een echte sociale dimensie bevat die zorgt voor sociale rechtvaardigheid en cohesie. De interne markt is namelijk een krachtige motor voor groei en welvaart, maar kan ook een bron van ongelijkheid en armoede zijn als de voordelen ervan niet breed worden gedeeld. Of, erger nog, als het leidt tot een race-to-the-bottom wat betreft sociale normen. Een sterke sociale dimensie in de interne markt van de EU bevordert inclusieve welvaart en zorgt voor eerlijke kansen, werknemersrechten en sociale bescherming voor iedereen, en draagt tegelijkertijd bij aan groei.
Terwijl de EU, zoals in de vorige hoofdstukken is besproken, "groot moet spelen", moeten we een grotere deelname van kleine en middelgrote ondernemingen (kmo's) aan de interne markt vergemakkelijken. Anders is het onvermijdelijk dat de bedrijven en ondernemers die de ruggengraat van de EU-economie vormen, de interne markt eerder als een obstakel dan als een kans zullen zien. Door procedures te vereenvoudigen, begeleiding op maat te bieden en informatie beter toegankelijk te maken, zouden kmo-bedrijven veel beter kunnen gedijen op de interne markt.
Bovendien blijft belastingfragmentatie een grote belemmering voor EU-bedrijven en kmo's in het bijzonder. Een betere afstemming door middel van een geharmoniseerd EU-belastingkader is essentieel om het vrije verkeer van werknemers, goederen en diensten te vergemakkelijken en groei en particuliere investeringen te ondersteunen. Bovendien is de strijd tegen agressieve belastingplanning, belastingontwijking en belastingontduiking essentieel om te zorgen voor een interne markt die voor iedereen werkt.
Ten slotte is het versterken van de regels inzake consumentenbescherming cruciaal voor het opbouwen van een interne markt die voor iedereen werkt. Versterking van deze maatregelen zorgt niet alleen voor eerlijke toegang tot goederen en diensten in alle lidstaten, maar bevordert ook een concurrerende omgeving die zowel consumenten als bedrijven ten goede komt.
Meer info over een duurzame interne markt voor iedereen? Lees het hoofdstuk in het Letta-rapport van pagina 89 t.e.m. 118. Het hoofdstuk is opgebouwd volgens volgende structuur:
Vrijheid om te bewegen en vrijheid om te blijven
Meer steun voor regio's met economische achteruitgang of stagnatie
Intensivering van interregionale en interstatelijke samenwerking
Grensoverschrijdende obstakels uit de weg ruimen
Versterking van digitale infrastructuur en vaardigheden
Investeren in diensten van algemeen belang
Oprichting van een EU-taakgroep inzake betaalbaarheid van huisvesting
Versterking van de sociale dimensie van de interne markt
Meer mensen laten profiteren van arbeidsmobiliteit
Een race naar de bodem vermijden
De Europese sociale markteconomie behouden en consolideren
Het potentieel van Europese kmo's vrijmaken
Een Europees wetboek van ondernemingsrecht of een eenvoudiger interne markt
De integratie in de interne markt voor diensten versnellen
Belastingfragmentatie aanpakken om de interne markt krachtiger te maken
Vooruitgang boeken bij de harmonisatie van indirecte belastingen
Aanpak van agressieve belastingplanning, belastingontwijking en belastingontduiking
Een interne markt voor consumenten
Meer toegang tot wat op de interne markt wordt verkocht
territoriale aanbodbeperkingen
geo-blocking
Betere informatie om de juiste keuzes te maken
Duurzaam product
Groene claims
Betere bescherming tegen oneerlijke handelspraktijken en schadelijke producten
Oneerlijke B2C-handelspraktijken
Schadelijke producten
Betere compensatie voor verlies of schade
Verhaal op grote multinationale bedrijven
Schadeloosstelling van handelaren van buiten de EU
De dynamiek en efficiëntie van de interne markt worden momenteel echter aanzienlijk belemmerd door een complex web van uitdagingen, voornamelijk als gevolg van de buitensporige regeldruk en bureaucratische rompslomp. Deze problemen hebben niet alleen een ondraaglijke barrière opgeworpen voor de effectieve uitvoering van de regels van de interne markt. Ze hebben ook het concurrentievermogen van bedrijven ernstig ondermijnd, met name voor kleine en middelgrote ondernemingen (kmo's).
Deze overregulering brengt aanzienlijke extra kosten voor bedrijven met zich mee, blijkt onhoudbaar te zijn voor kmo's en bevoordeelt onbedoeld niet-Europese bedrijven die niet aan dezelfde strenge regels gebonden zijn.
Bovendien heeft de tendens - die zich na de economische en financiële crisis op alle niveaus in Europa en tussen de lidstaten voordoet - naar risicomijdende regelgeving geleid tot een overvloed aan elkaar overlappende regels. Dit creëert rechtsonzekerheid en brengt aanzienlijke nalevingskosten met zich mee.
Het aanpakken van deze regelgevingsproblemen is dan ook niet alleen een hervormingstaak, maar een cruciale noodzaak om het volledige potentieel van de interne markt te ontsluiten.
Te midden van deze complexe regelgeving verergert het fenomeen van gold plating de uitdaging. Dit is het fenomeen waarbij lidstaten extra eisen toevoegen aan EU-richtlijnen die verder gaan dan wat is bepaald. Deze praktijk vergroot de regeldruk voor bedrijven, fragmenteert de interne markt en creëert ongelijke concurrentievoorwaarden tussen de lidstaten.
Als de Europese Unie deze voordelen van de interne markt wil benutten, moet haar beleid effectief, efficiënt en samenhangend zijn.
Doeltreffend beleid moet belemmeringen voor het vrije verkeer van goederen, diensten, werknemers en kapitaal wegnemen en er tegelijkertijd voor zorgen dat de rechten die deze vrijheden mogelijk maken, worden beschermd.
Efficiëntie in beleidsimplementatie betekent het snel en kosteneffectief bereiken van de gewenste resultaten.
Bovendien moet het beleid coherent zijn, zodat inconsistenties, overlappingen of lacunes tussen horizontale en sectorale regels die de werking van de interne markt kunnen belemmeren, worden vermeden.
Manieren om het beleid en de wetgeving van de EU te optimaliseren worden meestal gegroepeerd onder de noemer 'Betere regelgeving'. De weg naar betere regelgeving staat echter voor verschillende uitdagingen, die verschillende stadia van het regelgevingsproces omvatten. In het Letta-rapport worden de uitdagingen systematisch aangepakt aan de hand van de structuur van de chronologische fasen van regelvorming. Het rapport voegt nog enkele suggesties voor initiatieven toe om bestaande regelgeving te vereenvoudigen.
Het rapport duidt de uitdaging van de vereenvoudiging van het regelgevend kader aan als een van de belangrijkste hindernissen voor de toekomstige interne markt. Er komt een centraal voorstel naar voren: het opnieuw bevestigen en omarmen van de methode van Delors: maximale harmonisatie gekoppeld aan wederzijdse erkenning, volledig vastgelegd in de uitspraken van het Europees Hof van Justitie. Deze methode onderstreept het grote belang van verordeningen als de hoeksteen voor het bereiken van een dergelijke harmonisatie in de interne markt. De EU-instellingen zouden volgens Letta ondubbelzinnig prioriteit moeten geven aan het gebruik van verordeningen bij het formuleren van bindende regels voor de interne markt.
Meer info over betere regelgeving in het Letta-rapport? Lees het Letta-rapport van pagina 119 t.e.m. 131. Het hoofdstuk ‘een interne markt om snel en ver te gaan’ is opgebouwd volgens volgende structuur:
Het ontwerp van voorstellen op de interne markt verbeteren
Het stroomlijnen van raadplegingsprocessen en het mondiger maken van zwakkere belanghebbenden
Het instrumentarium voor betere regelgeving stroomlijnen en experimentele opties overwegen
De goedkeuring van regels verbeteren door besluitvorming met kennis van zaken
Het effect van de amendementen van de medewetgevers beoordelen voordat zij hun definitieve besluit nemen
Inzetten op een beginsel van 'nog-regressie' voor de interne markt
De methode van Delors van maximale harmonisatie met wederzijdse erkenning herbevestigen
EU-regels doeltreffend en efficiënt uitvoeren
Versterking van enforcement om de integriteit van de markt te handhaven
Grote inbreuken veel sneller opsporen
Een inbreukprocedure starten voor alle belangrijke gevallen
Vereenvoudiging van regelgeving voor een dynamischere interne markt
Zich rigoureus richten op onnodige en onsamenhangende regels die belastend zijn
De digitalisering van vergunnings- en meldingsprocedures versnellen
In het licht van een steeds complexer en onvoorspelbaarder mondiaal landschap is de Europese Unie genoodzaakt om zich niet alleen op interne aangelegenheden te richten, maar ook sterk de nadruk te leggen op de externe dimensie van de interne markt. In plaats van de mondiale dynamiek te interpreteren door de lens van de interne markt, moeten we de interne markt nu aanpassen aan deze mondiale verschuivingen.
Cruciaal voor de toekomst van de interne markt zijn:
Het effectief aanpakken van de economische veiligheid
Het verfijnen van ons handelsbeleid,
Het in goede banen leiden van de uitbreiding
Het regelen van onze betrekkingen met belangrijke strategische partners
Economische veiligheid is een voorwaarde voor economische stabiliteit en veerkracht, . Dat zagen we vooral in het licht van recente uitdagingen zoals de pandemie, het opnieuw oplaaien van conflicten en de energiecrisis. Deze gebeurtenissen hebben de kwetsbaarheden blootgelegd die inherent zijn aan ons huidige ontwikkelingsmodel, dat sterk afhankelijk is van de onderlinge afhankelijkheid van de wereldhandel. Om ons aan de nieuwe mondiale context aan te passen, moeten we een harmonieus evenwicht zoeken tussen integratie in de wereldmarkt en het waarborgen van veiligheid, met als doel onze concurrentiekracht en veerkracht te vergroten.
Met de groene en digitale twin transition is het vermogen van de EU om normen te stellen essentieel voor haar concurrentievermogen. Het Brussels effect vereist specifieke inspanningen, aangezien er alternatieven beschikbaar zijn en de invloed van de EU steeds meer op de proef wordt gesteld door geopolitieke spanningen en de toename van door de staat geleide handelsinterventies voor veiligheidsdoeleinden.
Het is noodzakelijk om het EU-handelsbeleid te herzien om onze geloofwaardigheid te behouden. Onze aanpak moet gericht zijn op het vinden van een evenwicht tussen concurrentievermogen, strategische onafhankelijkheid en billijke mondiale voorwaarden. Daarbij moet het opleggen van nadelige regelgeving vermeden worden. In plaats daarvan moeten strategische partnerschappen op basis van goed onderbouwd beleid worden bevorderd.
Een ander belangrijk aspect betreft de relatie tussen de interne markt en de uitbreiding van de EU. Het integratieproces stelt zowel kandidaat-lidstaten als de integriteit van de EU voor grote uitdagingen. Onze strategie moet economische en politieke integratie naadloos met elkaar verbinden, streven naar evenwicht en voorkomen dat de EU alleen als een economische entiteit wordt gezien.
Meer info over de externe dimensie van de Unie in het Letta-rapport? Lees het Letta-rapport van pagina 132 t.e.m. 142. Het hoofdstuk ‘De interne markt over de grenzen heen’ is opgebouwd volgens volgende structuur:
Een veerkrachtige interne markt in het nieuwe geopolitieke scenario
Handel als cruciaal instrument om de invloed van de interne markt te vergroten
De interne markt als sleutelinstrument in het uitbreidingsproces
De rol van de interne markt in de versterking van de economische samenwerking met strategische partners
De interne markt is opgericht om de Europese integratie te versterken door handelsbelemmeringen weg te nemen, eerlijke concurrentie te garanderen en samenwerking en solidariteit tussen de lidstaten te bevorderen. De interne markt vergemakkelijkte het vrije verkeer van goederen, diensten, personen en kapitaal door harmonisatie en wederzijdse erkenning. Dit bevorderde concurrentie en stimuleerde innovatie.
Vorig jaar bestond de interne markt 30 jaar. Die verjaardag werd op verschillende manieren gevierd. De Europese Commissie publiceerde voor die gelegenheid ook 2 mededelingen
In de tweede helft van 2023 stelden Spanje (op dat moment voorzitter van de Raad van de EU) en België (op dat moment de toekomstige voorzitter van de Raad) de vraag aan Enrico Letta om te onderzoeken hoe de eengemaakte markt beter kan functioneren. Enrico Letta is een voormalig Italiaans premier en is de huidige voorzitter van het Jacques Delors-instituut.
Het rapport-Letta was het onderwerp van een uitgebreid raadplegingsproces: er vonden meer dan 400 bijeenkomsten plaats in 65 Europese steden tussen Enrico Letta, zijn team en stakeholders zoals nationale overheden, het bedrijfsleven en vakbonden.
Het rapport biedt talrijke ideeën en concrete voorstellen op verschillende beleidsterreinen voor de voltooiing en toekomst van de Europese interne markt. In juni 2024 wordt een gelijkaardig rapport verwacht van Mario Draghi, over het concurrentievermogen van de EU. Samen kunnen deze rapporten de strategische agenda van de EU voor de komende jaren aanzienlijk beïnvloeden.
Letta-rapport 'Veel meer dan een markt'
.jpg)
