Europees Milieuagentschap luidt de alarmbel

Nieuw rapport Europees Milieuagentschap

Het Europees Milieuagentschap (EEA) heeft een nieuw rapport klaar over de toestand van het milieu in Europa. Dat rapport is de meest uitgebreide analyse van de huidige stand van zaken van het Europese milieu-, energie-, transport- en voedselbeleid. 38 landen, waaronder die van de Europese Unie, worden doorgelicht.

1 - Waarschuwingen

🚩 “Van de meer dan 35 klimaat- en milieudoelen die de EU zich heeft gesteld, liggen er slechts twee op koers om waarschijnlijk gehaald te worden tegen 2030.”

De biodiversiteit in land-, zoetwater- en mariene ecosystemen gaat in Europa achteruit. De belangrijkste oorzaak is de aanhoudende druk van niet-duurzame productie- en consumptie, vooral in de voedselvoorziening. Volgens het rapport zal de toestand van de Europese biodiversiteit en ecosystemen verder verslechteren. Daardoor is het onwaarschijnlijk dat de beleidsdoelstellingen tegen 2030 worden gehaald.

Ook de Europese watervoorraden staan onder zware druk. 30 procent en meer dan een derde van de Europese bevolking ervaart waterstress. Het rapport benadrukt het belang van gezonde waterecosystemen, de bescherming van stroomgebieden en het herstellen van grondwaterreserves.

Europa warmt sneller op dan elk ander continent. Het klimaat verandert in een alarmerend tempo en bedreigt onze veiligheid, ecosystemen, infrastructuur en economie. Extreme weersomstandigheden zoals overstromingen en hitte hebben een grote impact op het leven van Europeanen. Het is hoog tijd om de Europese samenleving weerbaar te maken en ervoor te zorgen dat niemand achterblijft.

De klimaatverandering en de achteruitgang van het milieu tasten ook het Europees concurrentievermogen aan. Het rapport pleit daarom voor een nieuw evenwicht tussen economie en het duurzaam gebruik van milieu, land, water en natuurlijke hulpbronnen.

2 - Positieve noten

Het rapport benadrukt dat de EU een voortrekker is in de strijd tegen klimaatverandering.

De Europese Unie boekt vooruitgang door:

• De uitstoot van broeikasgassen te verminderen

• Het gebruik van fossiele brandstoffen terug te dringen

• Het aandeel hernieuwbare energie sinds 2005 te verdubbelen

Daarnaast scoort Europa goed op vlak van:

• Schonere lucht

• Meer recyclage en efficiënter gebruik van grondstoffen

• Innovatie, groene jobs en duurzame financiering

3 - Tijd voor actie

Volgens het rapport biedt het Europees beleid, met de Green Deal als leidraad, een duidelijk pad naar duurzaamheid. Daarvoor zijn ingrijpende veranderingen nodig in productie- en consumptiesystemen: het koolstofvrij maken van de economie, de omschakeling naar circulariteit, minder vervuiling en een duurzaam gebruik van natuurlijke hulpbronnen. 

🔸 Het rapport haalt een aantal concrete acties aan: 

• Habitats herstellen via nature-based solutions 

• Het koolstofvrij maken van belangrijke economische sectoren o.a. vervoer 

• Emissies van de landbouw aanpakken

• Invoer van energie en kritieke grondstoffen afbouwen 

• Stimuleren van circulaire economie 

• Investeren in de digitale en groene transitie van de EU-industrie

4 - En België?

🇧🇪 België boekt gemengde vooruitgang op vlak van milieu- en klimaatuitdagingen. Dat staat in het rapport. 

De uitstoot van broeikasgassen en andere luchtvervuiling is teruggedrongen, onder meer dankzij de energietransitie en energiezuinigere gebouwen. Maar de uitstoot daalt te traag om de Europese doelstelling van 2030 te halen.

Het gebruik van hernieuwbare energie, zoals zon en wind, groeit sterk. Toch moet dit tempo omhoog om de Europese doelstelling voor 2030 te halen. België is koploper in offshore windenergie, maar de infrastructuur moet worden aangepast om ook meer hernieuwbare energie op land te kunnen opwekken. Grote vertragingen in vergunningsprocedures remmen de vooruitgang af. 

Ook het verlagen van het relatief hoge energieverbruik in ons land zou helpen om de klimaatuitdaging aan te pakken.

De hoeveelheid afval daalt, maar blijft hoog, vooral in de industrie en de bouw. België haalde wel de Europese doelstelling om in 2020 de helft van het huishoudelijk afval te recycleren. 

België staat in Europa sterk in circulair materiaalgebruik, maar sinds 2020 is een dalende trend zichtbaar. Blijvende inspanningen zijn nodig om weer op koers te komen. Het volledig integreren van circulaire principes blijft een uitdaging, vooral buiten de bouwsector. 

De natuur heeft het in ons land ook niet makkelijk. Slechts 14,6 procent van het Belgische grondgebied bestaat uit beschermde natuur, minder dan het Europese streefdoel, ondanks initiatieven zoals Natura 2000. In de Belgische mariene wateren is 37,8 procent beschermd, wat wel al boven de EU-doelstelling ligt.

De druk van transport, verstedelijking en intensieve landbouw is groot. Die moet omlaag om biodiversiteitsverlies af te remmen en de kwaliteit van water en bodem te verbeteren.

👉🏻 Dé boodschap voor België: Ons land zet stappen in verschillende domeinen, maar de institutionele complexiteit blijft een rem. Snellere en systemische veranderingen zijn nodig om milieu- en klimaatdoelstellingen te halen en tegelijk te zorgen voor een rechtvaardige en inclusieve transitie.

België onder de loep

Meer weten

Het volledige rapport 

Persbericht van de Europese Commissie - 29 september 2025