10 juli 2025 - door Paula Verschaeve
De Europese Commissie stelde op 9 juli twee nieuwe plannen voor binnen haar paraatheidsagenda: een aanpak voor strategische voorraden en een plan voor medische tegenmaatregelen. Die moeten ervoor zorgen dat burgers, bedrijven en overheden tijdens crisissen vlot toegang hebben tot essentiële goederen en medische hulpmiddelen.
In maart 2025 lanceerde de Commissie haar plan voor een paraatheidsunie. Nu komt ze met twee concrete voorstellen om haar crisisparaatheid te versterken tijdens stroomuitval, natuurrampen, conflicten of pandemieën.
De strategie voor voorraadopbouw moet ervoor zorgen dat lidstaten tijdens elke crisis, waar ook in Europa, genoeg essentiële goederen zoals water, olie, gas en medicijnen hebben. Dat lukt alleen met goede planning, sterke samenwerking en gedeelde verantwoordelijkheid.
Met haar strategie voor medische tegenmaatregelen zet de EU volop in op het sneller ontwikkelen, produceren en beschikbaar maken van levensreddende medische hulpmiddelen, zodat we beter voorbereid zijn op de gezondheidscrises van morgen.
-Background.jpg)
De recente crisissen tonen aan dat de beschikbaarheid over voldoende essentiële producten niet langer vanzelfsprekend is. De COVID-pandemie legde kwetsbaarheden bloot in de toeleveringsketens van medische producten, voeding en kritieke grondstoffen. De Russische oorlog in Oekraïne toont het belang van betrouwbare en betaalbare energie, cruciale technologieën en infrastructuur.
Het nieuwe actieplan van de Commissie biedt via nieuwe afspraken en instrumenten soelaas voor de grootste problemen waarmee de lidstaten te maken hebben. Het moet essentiële producten - zoals materiaal voor noodhulp, kritieke grondstoffen, landbouw- en voedselproducten en energie-uitrusting - veiligstellen in geval van een crisis.
De EU-strategie voor strategische voorraden brengt alle bestaande sectorale voorraadinitiatieven samen.
De strategie combineert:
centrale voorraden op EU-niveau
met bijdragen van de lidstaten
en publiek-private samenwerking
Zo wil de EU zorgen voor meer efficiëntie, schaalbaarheid en kosteneffectiviteit.
🚩 De strategie identificeert zeven belangrijke actiepunten:
Betere coördinatie tussen lidstaten en met de EU
Vooruitdenken en strategische planning
Europese noodvoorraden opbouwen om tekorten op te vangen
Sterk en goed werkend transport en logistiek
Betere samenwerking tussen civiele en militaire diensten
Nauwere samenwerking tussen publieke en private sector
Versterkte samenwerking in het buitenlands beleid en internationale partnerschappen
Onder elke rubriek zet de Commissie een aantal concrete acties uit. VLEVA zet de belangrijkste voor je op een rij.
Oprichting van een Europees netwerk voor strategische voorraden (EU stockpiling network)
Veilige digitale platformen info over voorraden delen tussen EU en lidstaten
Versterking van gezamenlijke aankopen o.a. via een herziening van het kader voor overheidsopdrachten
Verdere uitwerking van het European Food Security Crisis preparedness and response Mechanism (EFSCM)
In kaart brengen van de monitoring van toeleveringsketens per sector
Risico’s voor de leveringszekerheid en kwetsbaarheden in de keten opnemen in de risico- en dreigingsevaluatie
EU-centrum voor crisiscoördinatie (EU crisis coordination hub) om risico’s bij sectoroverschrijdende crisissen tijdig op te sporen en op te volgen
rescEU-reserve een boost geven o.a. via meer transportmiddelen, grotere voorraden van stroomgeneratoren en meer medisch materiaal
rescEU-voorraden tijdig aanvullen na inzet
Materiële hulp uit de private sector beter inzetten binnen rescEU als aanvulling op de strategische EU-voorraden
o.a. ook de oprichting van een EU-centrum voor kritieke grondstoffen (2026)
Betere coördinatie tussen het netwerk van nationale transportcontactpunten en het netwerk voor strategische voorraden.
Betere crisisvoorbereiding en noodplanning in de transportsector, in lijn met het noodplan voor vervoer
Locaties van voorraden beter afstemmen op de militaire mobiliteit binnen de EU i.s.m. de Europese Dienst voor Extern Optreden (European External Action Service)
Investeringen in transportinfrastructuur en -middelen (zowel militair als civiel gebruik)
Uitwisseling van goede praktijken en gezamenlijke planning stimuleren binnen het EU stockpiling network
Afstemming met de NAVO verdiepen rond materiële paraatheid, o.a. via de structurele dialoog over weerbaarheid
Goede praktijken en innovaties in de betrokkenheid van de private sector in kaart brengen en stimuleren
Bredere besprekingen over strategische autonomie
Een aparte werklijn opstarten binnen de publiek-private taskforce voor paraatheid, om uitwisseling van ervaringen, afspraken over criteria en goede praktijken bij crisissituaties te bevorderen
Samenwerkingsmodellen ondersteunen voor voorraadbeheer, virtuele voorraden, stockrotatie en continuïteitsplanning bij bedrijven
Versterkte samenwerking met buurlanden, gelijkgezinde partnerlanden en internationale organisaties
Wereldwijde gezamenlijke aankopen en gedeelde opslagoplossingen voor crisisvoorraden beter op elkaar afstemmen
Versterkte samenhang tussen de interne en externe EU-voorraden
Naast de EU-voorraadstrategie is ook de strategie voor medische tegenmaatregelen een belangrijke stap richting een meer proactieve Europese aanpak van toekomstige crisissen. Ziekte-uitbraken nemen toe, antibiotica werken steeds minder, en klimaatverandering, biodiversiteitsverlies en geopolitieke spanningen maken de wereld kwetsbaarder dan ooit. Om beter voorbereid te zijn op deze dreigingen, zet de EU in op het sneller ontwikkelen, produceren en beschikbaar maken van levensreddende medische hulpmiddelen.
🚩 De strategie identificeert zes belangrijke actiepunten. Onder elk punt zet de Commissie een aantal concrete acties uit.
Ook hier zet VLEVA de belangrijkste voor je op een rij.
De Commissie identificeert in de strategie vier gezondheidsdreigingen waarbij doeltreffende medische tegenmaatregelen essentieel zijn. Het gaat hier om:
Virussen die snel kunnen uitgroeien tot een pandemie
Virussen die via insecten of dieren worden overgedragen
Bacteriën die ongevoelig zijn voor antibiotica (AMR)
Gevaren door oorlog of incidenten met chemische, biologische, radiologische of nucleaire stoffen (CBRN)
> Concrete acties die de vooruitziendheid en anticipatie versterken
Verdere uitrol van ATHINA, een IT-platform dat gezondheidsdreigingen detecteert en analyseert
Ontwikkeling van dreigingsspecifieke paraatheidsroutekaarten (2026)
Ontwikkeling van een EU-lijst van prioritaire medische tegenmaatregelen (2026)
> Concrete acties die identificatie en detectie versterken
Lancering van EU- en mondiale rioolwatersurveillance-netwerken (2026)
Mogelijke uitbreiding van het DURABLE-netwerk naar andere regio’s (2027)
> Concrete acties die innovatie versnellen
Ontwikkeling van een Medical Countermeasures Accelerator als centraal loket voor financiering en ondersteuning (2025)
Verdubbeling van HERA Invest naar €200 miljoen (2027)
Ontwikkeling van een Diagnostics Hub (2026) en Therapeutics Hub (2027)
> Concrete acties die productie opschalen
Oprichting van RAMP UP, een netwerk van EU-fabrikanten klaar om in noodsituaties snel op te schalen (2026)
Mogelijke uitbreiding van EU FAB, een reserveproductiecapaciteit (2026)
Strategie voor AI in de wetenschap (2025)
Mogelijke herziening van de gezamenlijke aanbestedingsovereenkomst (2026)
Richtlijnen voor crisisaanbesteding (2026)
Gestandaardiseerde procedure voor internationale deling van MCMs (2026)
Ondersteuning van snel inzetbare mobiele laboratoria (2026)
▶️ De strategie wordt vergezeld van een actieplan voor de voorraadopbouw van medische tegenmaatregelen (zie bijlage)
> Concrete acties via EU-globale samenwerking
Opzetten van nieuwe wereldwijde partnerschappen, met name met EER-EVA-landen, Canada en mondiale en regionale organisaties zoals de WHO en PAHO (2025 & 2026)
> Concrete acties via civiel-militaire samenwerking
Lancering van het Medifence-initiatief om de paraatheid voor CBRN- en veiligheidsdreigingen te versterken (2026)
> Via publiek-private samenwerking
Versterken van digitale gezondheidsvaardigheden en samenwerken met onlineplatforms om desinformatie te bestrijden en betrouwbare informatie te verspreiden
Opleiden van vakkundig personeel (Unie van Vaardigheden)
Opzetten van veerkrachtige gezondheidsresponsteams
Grotere betrokkenheid van burgers
▶️ De Commissie legt de twee nieuwe strategieën nu voor aan de Raad en het Europees Parlement. Die kunnen daarop reageren met conclusies of resoluties.
▶️ Materiële paraatheid en strategische voorraden krijgen een plaats in de voorstellen voor het nieuwe Meerjarig Financieel Kader (2028–2034).
▶️ In 2026 evalueert de Commissie de uitvoering van de strategie voor strategische voorraden.
✔️ Strategie voor het aanleggen van voorraden
Webpagina over The EU Stockpiling strategy
De volledige tekst van de Commissie communicatie EU stockpiling strategy: Boosting the EU's material preparedness for crises - COM(2025) 528 final (zie bijlage)
Het persbericht van de Commissie
✔️ Strategie voor medische tegenmaatregelen
Webpagina over The Medical Countermeasures strategy
De volledige tekst van de Commissie communicatie Preparing the EU for the next health crisis: A Medical Countermeasures Strategy - COM(2025) 529 final (zie bijlage)
Annex 2: EU strategic plan for stockpiling of medical countermeasures (zie bijlage)
Het persbericht van de Commissie
