21 november 2025 - door Tina Rubbrecht
Op 19 november 2025 stelde de Europese Commissie 2 nieuwe defensie-initiatieven voor: het (omnibus)pakket voor militaire mobiliteit en een routekaart voor de transformatie van de defensie-industrie. Beide initiatieven moeten onze Europese defensieparaatheid tegen 2030 verder versterken. In dit artikel vind je een overzicht van de belangrijkste maatregelen.
Pakket voor militaire mobiliteit
Het pakket bevat een voorstel voor een verordening en een gezamenlijke mededeling.
Samen leggen ze een reeks maatregelen vast om de snelle, veilige en goed gecoördineerde verplaatsing van troepen, materiaal en militaire middelen binnen de EU te verzekeren.
De maatregelen versterken de Europese defensie door hindernissen weg te werken die militaire verplaatsingen vandaag vertragen.
Het gaat zowel om regels, infrastructuur als operationele capaciteiten.
Routekaart voor de transformatie van de defensie-industrie
Met deze routekaart wil de Commissie baanbrekende innovatie in de militaire sector stimuleren en de modernisering van de Europese defensie-industrie versnellen. Ze wil daarbij de tech- en defensiesector sterker op elkaar afstemmen en vernieuwende spelers beter ondersteunen.
De Commissie focust op 4 prioriteiten:
Investeringen in (nieuwe) defensiebedrijven ondersteunen
Het ontwikkelen en vermarkten van nieuwe technologieën versnellen
Toegang tot defensiecapaciteiten uitbreiden voor nieuwe spelers
Vaardigheden versterken die Europa nodig heeft om technologisch koploper te zijn
Met de ambitie om tegen 2027 één Europese militaire mobiliteitsruimte te creëren, brengt het pakket de EU een stap dichter bij een ‘Militair Schengen’. Het moet verplaatsingen van troepen en militair materieel in Europa sneller, veiliger en beter gecoördineerd maken. Concrete voorstellen zijn:
Het pakket voert voor het eerst bindende en geharmoniseerde EU-regels in voor militaire mobiliteit. Die leggen duidelijke procedures vast voor grensoverschrijdende militaire verplaatsingen:
Een maximale verwerkingstijd van drie dagen. Dit wil zeggen dat tegen 2027 troepen en militair materiaal binnen minder dan drie dagen door de hele Unie moeten kunnen verplaatst worden.
Eén enkele vergunningprocedure voor alle 27 lidstaten. Vandaag hanteert elke lidstaat nog zijn eigen regels en procedures. Dit maakt militair transport zeer complex en lang (tot wel 45 dagen).
Vereenvoudigde douaneformaliteiten.
Wanneer een sterke toename van militaire verplaatsingen nodig is, moet het nieuwe European Military Mobility Enhanced Response System (EMERS) snelle (fast-track) procedures voor militaire konvooien mogelijk maken. Dit tijdelijk noodkader moet ook prioritaire toegang geven tot infrastructuur voor strijdkrachten die optreden in EU- of NAVO-verband. De Europese Raad kan EMERS activeren op voorstel van de Europese Commissie.
Lidstaten moeten hun grensoverschrijdende verplaatsingen van militaire konvooien dan enkel melden (besluit binnen de 48 uur). Ze hoeven geen uitgebreide vergunningsprocedures meer te volgen.
Om militaire mobiliteit te verbeteren, moet bestaande infrastructuur worden versterkt. Daarvoor is veel financiering nodig.
Prioritaire financiering van de belangrijkste hotspots voor militaire mobiliteit door heel Europa (500 geselecteerd). Gerichte investeringen moeten knelpunten wegwerken langs deze prioritaire corridors en onze cyberbeveiliging, energiezekerheid en paraatheid versterken – zowel in vredestijd als in crisissituaties.
In de volgende Europese meerjarenbegroting trekt de Commissie binnen de Connecting Europe Facility (2028–2034) 17,65 miljard euro uit voor militaire mobiliteit. Bovendien gaat meer dan de helft uit het nieuwe Europees Concurrentiefonds (2028–2034) naar defensie en ruimtevaart (€125,2 miljard).
Modernisering van belangrijke bestaande militaire mobiliteitscorridors in de EU voor dual-use (zowel civiel als militair).
Een nieuwe ‘resilience toolbox’ helpt om onze strategische infrastructuur te identificeren, versterken en beter beschermen.
Volgens Eurocommissaris voor Duurzaam Vervoer en Toerisme, Apóstolos Tzitzikóstas gaat het onder meer om bredere tunnels, sterkere bruggen, verbeterde spoorlijnen en extra capaciteit in havens en luchthavens. “Elke euro die we investeren in dual-use infrastructuur versterkt tegelijk onze veiligheid, economie en samenleving.”
Via een “Military Solidarity Pool” kunnen lidstaten hun transport- en logistieke capaciteiten onderling delen. Concreet betekent dit dat lidstaten hun beschikbare middelen kunnen registreren, delen en dus toegang krijgen tot wat ze nodig hebben, zoals vervoer van munitie, voertuigen, spoor- en zeecontainers of medische treinen.
Er komt ook een mogelijkheid om één digitaal informatiesysteem voor militaire mobiliteit uit te bouwen.
Een nieuwe “Military Mobility Transport Group” en een versterkt TEN-T-comité (Trans-Europees Vervoersnetwerk) sturen de uitvoering en waken over de paraatheid, samen met de Commissie en het Europees Defensieagentschap.
In elke lidstaat komt een nationale coördinator voor grensoverschrijdend militair transport en transitvergunningen om versnippering en vertraging te vermijden.
Kaja Kallas, Hoge Vertegenwoordiger voor Buitenlandse Zaken en Veiligheidsbeleid: “De snelle verplaatsing van Europese legers is essentieel voor de verdediging van Europa. Paraatheid hangt er uiteindelijk van af of je tanks en troepen krijgt waar en wanneer je ze nodig hebt. Vandaag stellen we een noodsysteem voor grensoverschrijdend militair transport voor, samen met een initiatief om transport binnen lidstaten te delen. Zo kunnen troepen zich makkelijker verplaatsen over het continent.”
Andrius Kubilius, Europees Commissaris voor Defensie en Ruimtevaart: “Ons doel is om tegen 2027 één Europese militaire mobiliteitsruimte te creëren, een ‘Militair Schengen’. Dat moet zorgen voor vlotte militaire verplaatsingen, gedeeld gebruik van middelen tussen lidstaten en wederzijdse hulp in noodsituaties.”
In het Europees Parlement klinkt zowel steun als kritiek. François Kalfon (S&D, Frankrijk), rapporteur voor militaire mobiliteit, betreurt dat er in het pakket geen Europese voorkeur is ingebouwd. “We mogen de sleutel van onze fysieke en digitale infrastructuur niet in handen van buitenlandse machten leggen”, zei hij. Hij wil dit tijdens de onderhandelingen alsnog afdwingen.
Wouter Beke (cd&v), Vlaams Europarlementslid en hoofdonderhandelaar voor militaire mobiliteit voor de EVP-fractie, juicht het voorstel voor een “Militair Schengen” toe: “Logistiek is de basis van alles wat we doen, zowel in ons dagelijks leven als in onze defensie. Het is goed dat de Commissie nu voluit kiest voor investeringen én voor het wegwerken van de administratieve kafka die militaire doorvoer in Europa vertraagt.”
“België speelt hierin een sleutelrol. Onze havens en luchthavens zijn de logistieke draaischijf van Europa én van de NAVO. De haven van Antwerpen is een van de belangrijkste toegangspoorten voor NAVO-troepen en moet klaar zijn voor grootschalige, complexe operaties. Ook de IJzeren Rijn/3RX is essentieel voor deze militaire mobiliteit en voor de versterking van onze haven, al blijft dat dossier geblokkeerd door Nederland.”
De routekaart voor de transformatie van de defensie-industrie ‘Unleashing Disruptive Innovation for Defence Readiness’ wil de modernisering van de Europese defensie-industrie versnellen en vernieuwende spelers in de sector beter ondersteunen.
De Russische oorlog tegen Oekraïne toont hoe snel defensietechnologie verandert. Innovaties zoals artificiële intelligentie, kwantumsystemen, drones en ruimtetechnologie bepalen steeds meer hoe oorlog gevoerd wordt. Nieuwe spelers, van start-ups tot innovatieve kmo’s, veranderen hoe Europa zijn militaire capaciteiten ontwikkelt en produceert. De EU moet lessen trekken uit Oekraïne’s ervaring, zijn weerbaarheid vergroten en een nieuw defensie-ecosysteem bouwen dat industriële koplopers, nieuwe innovators en de technologiesector verenigt. Zo kan Europa sneller en efficiënter nieuwe militaire capaciteiten ontwikkelen.
De routekaart beschrijft welke stappen nodig zijn om de tech- en defensiesector nauwer te laten samenwerken, het gebruik van geavanceerde technologie in militaire capaciteiten te versnellen en onze Europese productiecapaciteit te vergroten via innovatie.
Om die doelen te bereiken en de huidige barrières te doorbreken, richt de routekaart zich op vier prioriteiten:
De Commissie wil samen met de Europese Investeringsbank (EIB) en het Europees Investeringsfonds (EIF) een defensiegerelateerd fonds “Fund of Funds” van maximaal €1 miljard opzetten. Dat fonds moet innovatief groeikapitaal bieden aan kmo-defensiebedrijven en scale-ups, en zo de defensieketen versterken.
Daarom zal de Commissie in het eerste kwartaal van 2026 een nieuw instrument voorstellen: “AGILE”. Met AGILE wil de EU innovatieve oplossingen ontwikkelen die binnen 6 tot 12 maanden voldoen aan onze militaire noden. AGILE moet bedrijven helpen om snel en tegen lage kosten te produceren.
Verder wil de Commissie de toegang tot test- en onderzoeksinfrastructuur vergemakkelijken, zowel in de EU (zoals de faciliteiten van het Joint Research Centre) als in de lidstaten. Dit moet de snelle ontwikkeling en validatie van defensietechnologie mogelijk maken.
De Commissie werkt aan een extra “28ste regime” dat defensiebedrijven moet helpen om hindernissen bij opstart, financiering, groei en bedrijfsvoering binnen de interne markt weg te nemen. Daarnaast wil de Commissie tegen eind 2026 een Europese Defensie Data Space opzetten.
Via de nieuwe EUDIS Technology Alliances wil ze defensie start-ups en scale-ups verbinden met de strijdkrachten. De techallianties moeten een netwerk vormen van start-ups, snelgroeiende bedrijven en eindgebruikers (zoals de strijdkrachten) rond prioritaire defensiecapaciteitsgebieden. Eind 2025 start er een proefproject.
De Commissie wil ook een markt creëren voor defensietechnologie en -producten die door de EU worden ondersteund. Ze wil een versnelde aanbestedingsprocedure invoeren voor projecten en bedrijven gefinancierd door het Europees Defensiefonds. De richtlijn over kritieke defensie- en veiligheidsopdrachten wordt in 2026 herzien, zodat lidstaten sneller, eenvoudiger en transparanter kunnen investeren.
Tot slot wil de Commissie inzetten op de vaardigheden die nodig zijn om Europa technologisch aan kop te houden. Ze werkt aan een Skills Guarantee pilot voor werknemers uit sectoren zoals de auto-industrie die dreigen werkloos te worden of te heroriënteren. Die pilot moet deze werknemers helpen om door te stromen naar strategische groeisectoren zoals defensie.
Er komt ook een Europees talentenplatform voor de defensie-industrie ter ondersteuning van stages. De Commissie bekijkt bovendien of een “European Skills Academy” voor deze sector haalbaar is.
De Commissie start meteen met de uitvoering van de voorgestelde acties uit de routekaart voor de transformatie van de defensie-industrie.
Het voorstel voor een nieuwe verordening over militaire mobiliteit wordt nu voorgelegd aan de Raad en het Europees Parlement. Beide instellingen kunnen hierop reageren met hun standpunten en behandelen het dossier volgens de gewone wetgevingsprocedure.
Pakket voor militaire mobiliteit - voorstel verordening
Pakket voor militaire mobiliteit - voorstel gezamenlijke mededeling
Factsheet - pakket voor militaire mobiliteit
Routekaart voor de transformatie van de defensie-industrie
Factsheet - Routekaart voor de transformatie van de defensie-industrie
.png)
