06 juni 2025 - door Hazel Tyssen
‘Choose Europe to start and scale’. Met die duidelijke boodschap presenteerde de Europese Commissie op woensdag 28 mei haar nieuwe strategie. Die moet van Europa de aantrekkelijkste plek ter wereld maken om een bedrijf op te richten én succesvol te laten groeien.
De strategie is opgebouwd rond vijf hoofdstukken die inspelen op de behoeften van innovatieve bedrijven tijdens hun levenscyclus. Elk deel bevat concrete wetgevende, beleidsmatige of financiële acties ter ondersteuning van start-ups en scale-ups.
Het doel: de concurrentiekracht van Europese bedrijven versterken, kwaliteitsvolle jobs creëren, talent en investeringen aantrekken, en bijdragen aan meer veerkracht en strategische autonomie in essentiële sectoren.
De Europese Unie telt zo’n 35.000 startende innovatieve bedrijven, aangevuld met 3.400 techbedrijven in hun groeifase. Samen vormen zij de motor van disruptieve innovatie en creëren ze nieuwe markten waarin Europa een leidende rol kan opnemen. Een bloeiend ecosysteem van start-ups en scale-ups is essentieel voor de toekomst van de EU: het verhoogt de productiviteit, creëert kwaliteitsvolle jobs, trekt talent en investeringen aan en versterkt de concurrentiekracht én strategische autonomie van Europa.
Europa beschikt reeds over sterke troeven: een hoogopgeleide beroepsbevolking, een stabiel regelgevend kader en een groeiend durfkapitaallandschap. Toch blijft het groeipotentieel van veel innovatieve bedrijven onbenut. De interne markt is nog te gefragmenteerd, met grote regionale verschillen en een gebrek aan coherente regelgeving. Innovaties stranden vaak in de ‘vallei des doods’, omdat ze de stap naar de markt niet halen of omdat bedrijven niet kunnen opschalen. Veelbelovende unicorns (bedrijven met een marktwaardering van meer dan 1 miljard dollar) verhuizen naar buiten de EU, op zoek naar gunstigere voorwaarden.
De nieuwe strategie voor start-ups en scale-ups, gelanceerd op 28 mei 2025, wil dit tij keren. De Commissie doet dit via 26 concrete acties die de randvoorwaarden voor start-ups en scale-ups in Europa moeten verbeteren. Het doel is ambitieus, maar duidelijk: van Europa de beste plek ter wereld maken om innovatieve bedrijven te starten én duurzaam te laten groeien.
De strategie bevat een reeks wetgevende, beleidsmatige en financiële maatregelen om start-ups en scale-ups te ondersteunen, zowel op EU-niveau als in de lidstaten. Ze is opgebouwd rond de verschillende uitdagingen die innovatieve bedrijven tegenkomen tijdens hun levenscyclus: van opstart tot groei en succes in Europa.
Sterke EU-regels bieden stabiliteit en vertrouwen voor investeerders en houvast voor start-ups. Toch ondervinden start-ups en scale-ups in de praktijk grote hindernissen. Nationale verschillen in onder meer belasting-, arbeids- en vennootschapsrecht zorgen voor regelgevende fragmentatie. Dit belemmert investeringen, vertraagt de goedkeuring van nieuwe technologieën en remt groei. Om haar concurrentiekracht te behouden, moet Europa haar regels vereenvoudigen en innovatiegericht hervormen.
Hoe aanpakken?
28ste regime - Q1 2026
→ Een EU-breed juridisch kader met één uniforme set regels moet het eenvoudiger maken om een bedrijf op te richten, te laten groeien en te runnen binnen de eengemaakte markt. Regels rond onder meer insolventie, arbeid en belastingen worden vereenvoudigd om drempels te verlagen en risico’s bij falen te beperken. De Commissie bekijkt ook of oprichting binnen 48 uur mogelijk wordt.
European Business Wallet - Q4 2025
→ Een digitale identiteit voor bedrijven in Europa, waarmee ze makkelijk en veilig gegevens kunnen delen met overheden en andere ondernemingen.
Europese Innovatiewet - Q1 2026
→ Deze wet zal ruimte creëren voor zogeheten regulatory sandboxes, waarin nieuwe technologieën veilig en gecontroleerd getest kunnen worden. Dat gebeurt binnen duidelijke juridische kaders.
Vrijwillige ‘Innovatie Stress Test’ voor nationale wetten - Q1 2026
→ Lidstaten krijgen richtlijnen om nieuwe wetgeving vooraf te toetsen op mogelijke negatieve effecten voor innovatie.
Minder regels in strategische sectoren - lopend in 2025
→ Toekomstige sectorale wetgevende en niet-wetgevende voorstellen, zoals de EU Biotech Act, de EU bio-economiestrategie, de EU Life Science Strategy, de Advanced Materials Act, de Medical Devices Regulation en het Omnibus Defence Simplification Package.
Snelle en toegankelijke standaarden - Q2 2026
→ De EU past de normalisatieverordening aan zodat nieuwe technologieën sneller breed inzetbaar zijn, vooral belangrijk voor kmo’s en start-ups.
Onderzoek naar belemmeringen bij herstructurering - 2026
→ Een studie zal nagaan hoe huidige regels rond herstructurering innovatie belemmeren, met oog op betere ondersteuning voor groeiende bedrijven.
Initiatieven zoals InvestEU, de European Innovation Council (EIC), de European Tech Champions Initiative en het Europees Investeringsfonds (EIF) hebben het Europese durfkapitaal versterkt. Toch blijft de markt onvoldoende ontwikkeld. Vooral voor scale-ups die risicovolle, kapitaalintensieve technologieën ontwikkelen met investeringsnoden boven de 100 miljoen euro, is er een duidelijke financieringskloof. Het systeem leunt nog te sterk op banken, aandelenfinanciering is minder ingeburgerd, risico’s worden vaak gemeden en nationale regels zorgen voor versnippering. Daardoor verliest Europa innovatieve bedrijven en technologieën aan grotere en toegankelijkere markten buiten de EU.
Hoe aanpakken?
Oprichting van de spaar- en investeringsunie - gelanceerd op 19 maart 2025
→ Bouwt de kapitaalmarkt verder uit en zorgt dat start-ups en scale-ups makkelijker geld kunnen ophalen via investeerders of leningen. Het geeft durfkapitalisten en grote investeerders een grotere rol om hen daarbij te helpen groeien.
Uitbreiding en vereenvoudiging van de Europese Innovatieraad (EIC) - 2025
→ De EIC zal zich meer richten op gefaseerde financiering voor risicovolle innovaties door meer ARPA-achtige processen te introduceren. Hierin wordt in elke fase geëvalueerd of het project de volgende financieringsronde verdient. Zo kunnen risicovolle projecten stap voor stap worden ondersteund, zonder meteen grote bedragen toe te kennen. Het zal ook zijn Trusted Investor Network uitbreiden en beter samenwerken met EU-centauren (marktwaardering tussen 100 miljoen en 1 miljard dollar) en unicorns voor beleidsfeedback.
Oprichting van het Scaleup Europe Fund - 2026
→ Een marktconform, privaat beheerd en privaat medegefinancierd investeringsfond speciaal voor snelgroeiende technologiebedrijven.
Ontwikkeling van een vrijwillig Europees investeringsakkoord voor innovatie - 2026
→ Belofte van investeerders om een deel van hun vermogen te investeren in Europese fondsen en startups die nog niet op de beurs staan.
Meer steun voor startups en scaleups in de veiligheids- en defensiesector - 2026
→ Er komen flexibelere financieringsmogelijkheden, zoals directe steun aan afzonderlijke bedrijven. Daarnaast breidt de EU haar bestaande steuninstrumenten uit, bijvoorbeeld via leningen of investeringen in ruil voor aandelen.
Ontwikkeling van een kader om intellectuele eigendom beter te waarderen voor IP-gedekte financiering - Q2 2027
Ondersteunen van Europese business angels en hun netwerken om jonge startups meer groeikansen te geven - 2026
Herziening van de definitie van ‘onderneming in moeilijkheden’ - Q3 2025
→ Dit zal gebeuren in het kader van de komende herziening van de richtlijnen voor reddings- en herstructureringssteun, zodat ook startups en scaleups die niet in financiële problemen zitten, maar wel belemmeringen ervaren, makkelijker steun kunnen krijgen.
Herziening van de richtlijnen voor horizontale en niet-horizontale fusies - 2027
→ Rekening houdend met dynamische criteria zoals innovatieconcurrentie.
Oprichting van een European Corporate Network - 2026
→ Dit netwerk adviseert over beleid, brengt startups en bedrijven bij elkaar en belooft Europese startups voorrang te geven bij investeringen en aanbestedingen, vooral als publieke middelen worden gebruikt
Herziening van de verordening buitenlandse directe investeringen - lopend
In Europa wordt vernieuwend onderzoek nog te weinig omgezet in succesvolle producten. Voor een geslaagde vermarkting van een goed idee zijn ondernemerschap, risicotolerant kapitaal, marktvraag en publieke steun cruciaal. Universiteiten spelen hierin een sleutelrol, maar in veel EU-landen ontbreekt het aan een innovatiegerichte cultuur. Onderzoekers worden onvoldoende aangemoedigd om hun werk te commercialiseren, en de regels voor het opzetten van spin-offs verschillen sterk per land. Ook krijgen start-ups vaak geen kans bij overheden en grote bedrijven, omdat aanbestedingsprocedures te risicomijdend zijn. Zo blijven veel goede ideeën op de plank liggen.
Hoe aanpakken?
Het eenheidsoctrooisysteem - gelanceerd in 2023
→ moet octrooikosten aanzienlijk verlagen, uniforme bescherming bieden en de commercialisering van technologieën in de hele EU versnellen
Lab to Unicorn Initiative - 2026
> Versterken van Europese start-up- en scale-uphubs rond sterke universiteiten, met betere grensoverschrijdende samenwerking.
> Uitwerken van richtlijnen voor hoe universiteiten en onderzoekers eerlijk kunnen meedelen in opbrengsten van patenten en spin-offs.
> Ondersteunen van technologieoverdracht via opleiding en oprichting van ‘venture builders’ binnen onderzoeksinstellingen.
> Duidelijkheid geven over hoe intellectuele eigendom van universiteiten kan worden overgedragen zonder in strijd te zijn met staatssteunregels.
Maatregelen voor pro-innovatieve aanbestedingen - 2025/2026
> Herziening van de EU-aanbestedingsregels om toegang voor jonge bedrijven te vereenvoudigen, bv. door minder strenge eisen en innovatievriendelijke IP-regels.
> Aparte aandacht voor defensie- en veiligheidsaanbestedingen, met mogelijk EU-voorkeursbeleid om Europese innovatie te versterken.
> Onder de Europese Innovatiewet wil de Commissie meer investeren in innovatieve aanbestedingen. Zo komen er snellere procedures voor overheidsopdrachten in R&D-diensten en worden private aankopers aangemoedigd om innovatiegerichter in te kopen.
Ondersteunende maatregelen (niet-wetgevend):
> Betere monitoring van nationale innovatiesteun via aanbesteding, opgenomen in Europese innovatie-scoreborden.
> Meer EU-financiering voor gezamenlijke innovatieve aankopen in belangrijke sectoren.
> Uitbreiding van het netwerk van nationale expertisecentra voor innovatieve aanbesteding naar alle lidstaten.
Start-ups hebben hoogopgeleide mensen nodig om te slagen, maar toegang tot dit talent blijft moeilijk. Hoewel er heel wat initiatieven bestaan, blijven obstakels voor grensoverschrijdend werken groot, zoals o.a. complexe belasting- en sociale zekerheidsregels of hindernissen bij de erkenning van diploma’s. Daarnaast is er weinig diversiteit in de sector en kunnen startups zelden concurreren met de lonen van grote bedrijven. Ook zijn er te weinig studenten die ondernemerschap leren op school of universiteit. Universiteiten focussen nog te vaak op publicaties in plaats van op het vermarkten van onderzoek. Zo blijft veel talent onbenut.
Hoe aanpakken?
Met het nieuwe Blue Carpet-initiatief wil de Europese Commissie hoogopgeleide en diverse talenten aantrekken en behouden - 2025/2026
> Meer aandacht voor ondernemerschap en bijscholing via o.a. het Europees Instituuut voor Innovatie en Technologie (EIT), met oog voor genderbalans en diversiteit.
> Een nieuw loopbaanmodel voor academici dat het commercieel valoriseren van onderzoek beloont, inclusief overstappen tussen universiteit en bedrijfsleven.
> Een Europese aanpak voor werknemersaandelen bij start-ups, inclusief mogelijke wetgeving.
> Voorstel om belastingobstakels voor grensoverschrijdend werken bij start-ups weg te nemen.
> Een Fair Labour Mobility Package, met o.a. duidelijkere regels rond sociale zekerheid bij telewerken over de grens en eenvoudiger erkenning van diploma’s, ook voor derdelanders.
> Een EU-visumstrategie om toptalent van buiten de EU aan te trekken, o.a. via betere toepassing van bestaande richtlijnen zoals de Blue Card.
> Een proefproject met Legal Gateway Offices voor hoogopgeleide ICT’ers die in de EU willen werken.
> Promotie van de EU Blue Card bij bedrijven en talent buiten de EU.
> Aanmoediging aan lidstaten om snelle en vereenvoudigde procedures in te voeren voor verblijfs- en werkvergunningen voor start-up-oprichters.
> Uitbreiding van EURAXESS-diensten met specifieke ondersteuning en duidelijke informatie voor niet-EU innovators.
Start-ups hebben toegang nodig tot toptechnologie, onderzoeksinfrastructuren en expertise om hun ideeën snel op de markt te brengen. Hoewel programma’s zoals Horizon Europe, het EIT en Europese innovatiehubs veel ondersteuning bieden, blijven start-ups vaak in het duister tasten. Informatie is versnipperd, toegang tot diensten complex en IP-regels onduidelijk. Ook zijn de staatssteunregels rond het gebruik van publieke infrastructuur niet altijd helder. Hierdoor missen startups vaak net die ondersteuning die hun groei zou kunnen versnellen.
Hoe aanpakken?
Eén digitaal toegangspunt voor Europese start-ups, investeerders en dienstverleners, in het kader van het EU competitiviteitsfonds.
→ De Commissie wil bestaande IT-platformen bundelen
Oprichting van een Charter of Access - 2025
→ Toegang tot onderzoeks- en technologie-infrastructuren vereenvoudigen en contractuele verschillen tussen landen harmoniseren. Startups krijgen financiële steun om gebruik te maken van AI-rekenkracht.
De Europese Innovatiewet zal dit verder versterken via wetgeving - 2026
Duidelijke richtlijnen over staatssteunregels - 2026
→ Verduidelijken onder welke voorwaarden universiteiten en openbare onderzoeksinstellingen toegang tot infrastructuur kunnen verlenen in overeenstemming met de staatssteunregels.
Er bestaat nog geen eenduidige EU-definitie van start-ups, scale-ups en innovatieve bedrijven. Lidstaten, EU-regelgeving en statistieken gebruiken verschillende omschrijvingen, wat zorgt voor verwarring en bemoeilijkt dataverzameling en beleid. Hierdoor is het moeilijk om gericht steunmaatregelen te ontwikkelen of de impact van het beleid goed te meten.
Hoe aanpakken?
De Commissie stelt in 2026 een geharmoniseerde EU-definitie voor van start-ups, scale-ups en innovatieve bedrijven, afgestemd op bestaande definities van kmo’s en small mid-caps.
Er komt een Europese Startup & Scaleup Scoreboard met indicatoren zoals het aantal start-ups, scale-ups, centaurs en unicorns.
Vanaf 2026 organiseert de Commissie elk jaar een enquête bij oprichters om hun perceptie van het EU-beleid en regelgevend klimaat te monitoren.
De Commissie rapporteert over de uitvoering van de strategie uiterlijk eind 2027.
Voor Vlaanderen, dat veel veelbelovende start-ups en scale-ups huisvest, vooral in sectoren als hightech en life sciences, is deze strategie cruciaal. Ze opent nieuwe kansen voor Vlaamse bedrijven om makkelijker financiering, markten en netwerken in heel Europa te bereiken, waardoor ze sneller kunnen groeien, talent aantrekken en hun concurrentiepositie versterken. Zo kan Vlaanderen zijn rol als innovatieve hotspot in Europa verder uitbouwen.
De Commissie nodigt het Europees Parlement en de Raad uit om de strategie te steunen en actief bij te dragen aan de uitvoering van de voorgestelde initiatieven. Beide instellingen kunnen formeel reageren door middel van resoluties of conclusies.
De EU strategie voor start-ups en scale-ups sluit naadloos aan bij het bredere ‘Choose Europe’-initiatief, dat door voorzitter von der Leyen werd gelanceerd. Dit initiatief richtte zich in eerste instantie op het wetenschapsdomein en beoogt een verenigde Europese aanpak om talent aan te trekken en te behouden, met het oog op het versterken van Europa’s concurrentiekracht.
Ook het Competitiviteitskompas en het werkprogramma 2025 van de Commissie voor 2025 benadrukken dat start-ups en scale-ups een prioriteit vormen voor de versterking van de Europese concurrentiepositie. Het wegnemen van belemmeringen in de interne markt is daarbij essentieel om innovatief ondernemerschap te stimuleren en grensoverschrijdende groei van startups en scaleups mogelijk te maken.
Commissievoorstel COM(2025) 270 final
