04 december 2025 - door Ina De Vlieger
De Europese Commissie publiceerde op 1 december 2025 haar evaluatie van de NEC-richtlijn, de Europese wet die nationale emissiereducties voor vijf belangrijke luchtverontreinigende stoffen (SO₂, NOₓ, NMVOS, NH₃ en PM₂.₅) vastlegt. De evaluatie leert het beleid werkt, maar de ambitie moet omhoog.
De NEC-richtlijn leidt tot forse emissiereducties, maar 8 lidstaten halen hun 2020-verplichtingen niet volledig.
Voor 2030 zijn extra maatregelen nodig: de meeste lidstaten liggen niet op koers.
België haalt alle huidige NEC-verplichtingen en ligt op schema voor 2030, al blijven extra inspanningen nodig.
De Commissie bevestigt dat de NEC-richtlijn, samen met andere EU-maatregelen, de emissies van alle vijf verontreinigende stoffen sterk heeft teruggedrongen, terwijl de economie groeide. Dat wijst op een duidelijke ontkoppeling tussen economische groei en luchtvervuiling.
Voor het rapporteringsjaar 2023 halen de lidstaten meer dan 90% van hun emissiereductie-verplichtingen; in totaal werden 126 van de 135 nationale verplichtingen gehaald.
19 lidstaten voldeden aan alle 2020–2029-verplichtingen voor de vijf stoffen, terwijl 8 lidstaten voor minstens één pollutant in gebreke bleven. De grootste probleemstof blijft ammoniak (NH₃).
Daarnaast bevestigt de evaluatie dat de maatschappelijke baten van schonere lucht de kosten ruimschoots overtreffen, en dat meer samenhang nodig is tussen luchtkwaliteit, klimaat-, energie- en landbouwbeleid.
Volgens de evaluatie leveren de NEC-maatregelen tussen 2016 en 2025 minstens 372 miljard euro aan gezondheidsbaten op (waarde van extra levensjaren), of zelfs meer dan 1 000 miljard euro in termen van statistische levens. Daartegenover staan geschatte kosten van circa 92 miljard euro voor luchtverontreinigingsmaatregelen.
België behoort tot de best presterende lidstaten:
In 2023 behoort België tot de groep landen zijn 2020–2029-verplichtingen voor alle vijf polluenten haalt.
Voor 2030 is België – samen met Estland, Finland en Nederland – één van de weinige lidstaten die al aan alle reductieverplichtingen voldoet op basis van de meest recente emissiecijfers.
Wel blijft blijvend beleid nodig om deze positie te borgen, vooral voor ammoniak en fijn stof.
Dat betekent niet dat België (en Vlaanderen) klaar is:
Extra maatregelen blijven nodig om de huidige emissieniveaus te bestendigen, zeker voor ammoniak (landbouw) en fijn stof.
De evaluatie benadrukt dat beleid voor luchtkwaliteit sterker moet worden geïntegreerd met klimaat-, energie- en landbouwbeleid – een duidelijk aandachtspunt voor zowel federaal niveau als de regio’s.
De evaluatie wordt nu besproken in het Europees Parlement en de Raad.
Een mogelijke herziening van de NEC-richtlijn volgt pas later, op basis van deze evaluatie.
De NEC-richtlijn (2016/2284/EU) legt voor elke lidstaat percentuele reductieverplichtingen vast voor vijf luchtverontreinigende stoffen: zwaveldioxide (SO₂), stikstofoxiden (NOₓ), niet-methaan vluchtige organische stoffen (NMVOS), ammoniak (NH₃) en fijn stof (PM₂,₅). Tot 2030 gelden jaarlijkse emissieplafonds; daarna worden de verplichtingen strenger. Het uiteindelijke doel is om de gezondheidsimpact van luchtverontreiniging tegen 2030 met bijna 50% terug te dringen (t.o.v. 2005).
De richtlijn verplicht lidstaten om beleidsmaatregelen en nationale luchtverontreinigingsprogramma’s op te stellen, emissie-inventarissen en projecties te rapporteren en de voortgang nauw op te volgen. Zo wil de EU op een gecoördineerde en kostenefficiënte manier luchtverontreiniging verminderen en de gezondheid, ecosystemen en levenskwaliteit in de hele Unie beschermen.
Evaluatie van de NEC-richtlijn I Europese Commissie
Studie ter ondersteuning van de evaluatie I Bureau voor publicaties van de EU
