10 juni 2025 - door Ina De Vlieger
Op 2 juni 2025 publiceerde de Europese Commissie nieuwe richtsnoeren om anticiperende investeringen in elektriciteitsnetten te ondersteunen. Het document is bedoeld om EU-lidstaten, regelgevende instanties en netbeheerders te helpen bij het voorbereiden van netwerken op toekomstige energiebehoeften, tegen een redelijke kost en in het belang van het concurrentievermogen van de industrie.
Anticiperende investeringen richten zich op toekomstige elektriciteitsnetbehoeften, niet enkel op bestaande aansluitverzoeken.
De Commissie stelt een tweestapsgoedkeuringsproces voor om projecten te versnellen en risico’s te beperken.
Drie actiegebieden staan centraal: netplanning, regulering & toezicht, kosten & incentives.
In mei 2025 publiceerde de ITRE-commissie van het Europees Parlement hun own initiative rapport over EU-elektriciteitsnetten. Hierin roepen de MEPs op tot uitvoering van een EU-actieplan voor elektriciteitsnetten en grootschalige investeringen in grensoverschrijdende infrastructuur en netmodernisering.
De vraag naar elektriciteit neemt snel toe en veel netaansluitingen lopen vertraging op. Om dit probleem aan te pakken, moedigt de Commissie lidstaten aan om nu al te investeren in netcapaciteit die de energietransitie en klimaatambities op lange termijn ondersteunt.
Anticiperende investeringen zijn daarbij cruciaal. Ze voorzien bijvoorbeeld in:
het versterken van het net in groeiregio’s
het aanleggen van reservebuizen of kabels tijdens bouwwerken
het voorbereiden van transformatorstations op toekomstige uitbreidingen
Deze investeringen moeten worden gebaseerd op langetermijnscenario’s en netwerkontwikkelingsplannen, zowel op nationaal als EU-niveau. Tegen 2040 is er naar schatting €730 miljard nodig voor distributienetten en €477 miljard voor transmissienetten in de EU.
De Commissie doet aanbevelingen in drie grote actiegebieden:
De ontwikkeling van netten moet stoelen op robuuste scenario’s van toekomstige vraag en productie. Nationale energie- en klimaatplannen (NEKP’s) vormen daarbij een belangrijke basis. Betrokkenheid van stakeholders in een vroeg stadium is essentieel om toekomstige noden goed in kaart te brengen.
Om anticiperende investeringen mogelijk te maken, is het belangrijk dat de risico’s rond het toekomstige gebruik van netcomponenten vroegtijdig en duidelijk worden verdeeld.
De Commissie Stelt een tweefasige benadering voor om netprojecten sneller van de grond te krijgen, met aandacht voor kostenefficiëntie en risicobeheersing:
ontwerp en vergunningen
effectieve uitvoering
Eens een investering is goedgekeurd, mag de vergoeding niet met terugwerkende kracht worden ingetrokken, ook wanneer het gebruik in de beginfase lager ligt dan oorspronkelijk ingeschat.
De Commissie stelt voor om netwerktarieven en aansluitkosten deels te baseren op toekomstige investeringen. Dat kan investeerders aanmoedigen zich te vestigen op locaties waar het net klaar is – of binnenkort zal zijn.
Ook overheidswaarborg of publiek geld mag overwogen worden om de bijkomende kosten van anticiperende investeringen te dekken, mits in overeenstemming met EU-regels rond staatssteun. Daarnaast wordt gesuggereerd om inkomsten uit netwerkcongestie te gebruiken voor zulke investeringen.
Een overzicht van alle aanbevelingen van de Commissie inzake anticiperende investeringen (blz. 13-14) staan in de annex bij de richtsnoeren
Lidstaten en regelgevende instanties worden uitgenodigd om deze richtsnoeren op te nemen in hun nationale regelgevingskaders rond netplanning, tarieven en investeringsgoedkeuring.
Eind 2025 zal de Commissie het European Grids Package voorstellen. De publieke consultatie hierover is gelanceerd op 13 mei 2025 loopt tot 5 augustus 2025.
Op 13 mei 2025 namen de Europarlementariërs van de commissie industrie, onderzoek en energie (ITRE) van het Europees Parlement (EP) voorstellen aan om de veerkracht van het elektriciteitsnet te vergroten, hernieuwbare energiebronnen te integreren en de processen te vereenvoudigen om de energiedoelstellingen van de EU te halen.
In hun own initiative rapport pleiten de Europarlementariërs voor de uitvoering van een EU-breed actieplan voor elektriciteitsnetten. Ze benadrukken daarbij het belang van grootschalige investeringen en structurele verbeteringen om de grensoverschrijdende netcapaciteit te versterken en te moderniseren.
Stemming door voltallig EP in plenaire vergadering van 16-19 juni 2025.
Lees meer in het EP-nieuwsbericht: MEPs push for more coordination and resilience in European electricity grids
Door vergunningsvertragingen en capaciteitsbeperkingen lopen netaansluitingen in heel Europa vertraging op, wat de energietransitie vertraagt. De hervorming van het elektriciteitsmarktontwerp in 2024 erkende anticiperende investeringen als essentieel onderdeel van het regelgevend kader.
Deze richtsnoeren bouwen voort op het EU Actieplan voor Netwerken (COM/2023/757) en het Actieplan voor Betaalbare Energie (COM.2025/79). Ze kwamen tot stand na twee edities van het Copenhagen Infrastructure Forum, verschillende raadplegingen en input van energieregulatoren ACER en CEER.
Nieuwsbericht van de Europese Commissie, 2 juni 2025: EU guidance on ensuring electricity grids are fit for the future
EU Actieplan voor Netwerken - COM/2023/757
.jpg)
