27 november 2023 - door Kristof Vlaeminck
Om van de EU een koploper te maken in onze globale datagedreven samenleving, heeft de Raad van de EU de Dataverordening (Data Act) aangenomen.
De Dataverordening verplicht fabrikanten en dienstverleners om hun gebruikers toegang te geven tot de gegevens die worden gegenereerd door het gebruik van hun producten of diensten.
Het stelt gebruikers in staat om die gegevens te delen met derden als de gebruikers dit wensen.
Na de goedkeuring van de ontwerpverordening door de Raad van de EU zal de maatregel binnen enkele weken in het Publicatieblad van de EU verschijnen.
De Dataverordeing heeft als doelstelling om:
te zorgen voor eerlijkheid bij het toewijzen van de (economische) waarde van gegevens
een concurrerende gegevensmarkt te stimuleren
mogelijkheden te creëren voor datagestuurde innovatie
gegevens voor iedereen toegankelijker te maken.
De nieuwe verordening is ook bedoeld om de overstap tussen aanbieders van gegevensverwerkingsdiensten te vergemakkelijken. Deze biedt ook waarborgen tegen onwettige gegevensoverdracht en voorziet in de ontwikkeling van interoperabiliteitsnormen voor hergebruik van gegevens tussen sectoren.
De Dataverordening zal zowel individuen als bedrijven meer controle geven over hun gegevens door middel van een versterkt recht op overdraagbaarheid en het gemakkelijk kopiëren of overdragen van gegevens tussen verschillende diensten.
Dankzij de nieuwe verordening krijgen gebruikers van verbonden apparaten, variërend van slimme huishoudelijke apparaten tot intelligente industriële machines, toegang tot gegevens die door het gebruik ervan worden gegenereerd en die vaak uitsluitend door fabrikanten en dienstverleners worden verzameld.
Voor het internet der dingen (Internet of Things - IoT) richt de nieuwe verordening zich op de functionaliteiten van de gegevens die worden verzameld door verbonden producten in plaats van op de producten zelf. Er wordt onderscheid gemaakt tussen "productgegevens" en "gerelateerde dienstgegevens".
De nieuwe verordening zorgt voor een adequaat niveau van bescherming van handelsgeheimen en intellectuele eigendomsrechten en van relevante waarborgen tegen mogelijk misbruik. Terwijl het delen van gegevens wordt gestimuleerd, is de nieuwe verordening erop gericht om de EU-industrie te ondersteunen en tegelijkertijd waarborgen te bieden voor uitzonderlijke omstandigheden en mechanismen voor geschillenbeslechting.
De nieuwe verordening bevat maatregelen om contractuele onevenwicht te voorkomen voor gegevensuitwisseling als gevolg van oneerlijke contractvoorwaarden die worden opgelegd door een partij met een aanzienlijk sterkere onderhandelingspositie. Deze maatregelen zullen EU-bedrijven beschermen tegen oneerlijke contractovereenkomsten en kmo's meer speelruimte geven. Bovendien biedt de tekst aanvullende richtsnoeren over de redelijke vergoeding die bedrijven moeten krijgen voor het beschikbaar stellen van gegevens.
In uitzonderlijke omstandigheden biedt de verordening overheidsinstanties, de Europese Commissie, de Europese Centrale Bank en andere EU-organen de toegang tot en gebruik van gegevens die in het bezit zijn van de particuliere sector. De nieuwe verordening bepaalt dat dergelijke verzoeken om toegang tot gegevens in de "business to government"-context alleen worden gedeeld in uitzonderlijke omstandigheden. Dit kan het geval zijn bij een natuurramp, een pandemie, een terroristische aanslag, en als de vereiste gegevens niet op een andere manier toegankelijk zijn. Micro- en kleine ondernemingen zullen in dergelijke gevallen ook bijdragen en daarvoor gecompenseerd worden.
Dankzij de nieuwe verordening kunnen consumenten makkelijk van de ene cloudaanbieder naar de andere overstappen. Er zijn ook garanties tegen onwettige gegevensoverdrachten ingevoerd, evenals interoperabiliteitsnormen voor het delen en verwerken van gegevens. Tot slot is de verwachting dat de service na verkoop voor bepaalde apparaten goedkoper en efficiënter zal worden.
De EU lidstaten behouden de flexibiliteit om de uitvoerings- en handhavingstaken op nationaal niveau te organiseren. Indien een lidstaat een coördinerende autoriteit aanstelt zal deze fungeren als uniek contactpunt en zal worden aangeduid als "gegevenscoördinator".
Meer informatie en gedetailleerde achtergrondinformatie kan je hier terugvinden.
