Horizon 2020: succesverhaal of niet ?

30 januari 2024 - door Kristof Vlaeminck

Ben jij ook benieuwd welke impact Horizon 2020 heeft gehad ? Dat kan je nu lezen in de eindevaluatie die de Europese Commissie heeft gemaakt van Achtste Kaderprogramma voor Onderzoek en Innovatie.

  • Horizon 2020 liep van 2014 tot 2020 en is met een totaal budget van 75,6 miljard euro en was hiermee wereldwijd het grootste programma voor onderzoek en innovatie. België haalde hiervan 3,595 miljard euro binnen.

  • Deze evaluatie zal aan de basis liggen voor de voorbereiding van het Tiende Kaderprogramma (FP10), dat in 2028 van start gaat.

  • De evaluatie van Horizon 2020 en de voorbereiding van het 10e kaderprogramma is één van de prioriteiten van de Vlaamse Regering tijdens het Belgische EU-Voorzitterschap.

Horizon 2020 een succes ? Absoluut, maar…

Horizon 2020 financierde meer dan 35 000 projecten met aanvragen die uit 177 landen kwamen. Het programma speelde een cruciale rol in de strijd tegen klimaatverandering waarbij 64,4% van het budget werd geïnvesteerd in duurzame ontwikkeling. Horizon 2020 is samen met zijn voorganger het Zevende Kaderprogramma (FP7) de op één na grootste leverancier van klimaatwetenschap ter wereld.

Het programma financierde concrete oplossingen op verschillende gebieden, zoals mRNA-vaccins, fotonica en micro- en nano-elektronica. Bijna 4.000 patenten en gedeponeerde handelsmerken vloeiden voort uit Horizon 2020-financiering. De European Innovation Council heeft een nooit geziene steun geleverd aan potentieel baanbrekende technologische innovaties en deep tech bedrijven.

Horizon 2020 stimuleerde een opmerkelijke extra groei van 20% in werkgelegenheid en een toename van 30% in omzet en totale activa voor deelnemende bedrijven. Op lange termijn zal het programma naar schatting jaarlijks gemiddeld 15,9 miljard euro bijdragen aan het bruto binnenlands product van de EU, wat neerkomt op een totaal van 429 miljard euro over de periode 2014-2040. Dit komt er op neer dat elke Europese burger op lange termijn 5 euro zal terugkrijgen voor elke euro die in Horizon 2020 werd geïnvesteerd.

Horizon Europe was jammer genoeg niet alleen een succesverhaal. Het programma kwam ook 159 miljard euro tekort om alle goede voorstellen te financieren. Dit werkt niet alleen demotiverend voor de indieners van projectvoorstellen, maar het wil ook zeggen dat er vele uren werk verloren zijn gegaan.

Bovendien werd niet het onderste uit de kan gehaald wat betreft de impact van gefinancierde projecten. Vele projecten hadden een veel grotere bijdrage kunnen leveren aan de maatschappij indien ze betere ondersteuning hadden gekregen.

En ondanks de invoering van maatregelen is het programma er niet in geslaagd om de kloof tussen de best en slechtst presterende landen in Europa te dichten.

Sommige van de tekortkomingen in deze eindevaluatie werden ook vastgesteld in de tussentijdse evaluatie, die in 2017 werd gepubliceerd. Eerlijkheid gebiedt te zeggen dat dit leidde tot verbeteringen voor het huidige programma, Horizon Europe.

Wat had beter gekund ?

  • Bredere deelname aan het programma door hogere verscheidenheid van projectpartners;

  • Vereenvoudiging van regels en vermindering van de administratieve lasten;

  • Verhogen van de impact en gebruik van resultaten;

  • Betere genderbalans;

  • Verbeteren van de synergieën met andere initiatieven op EU-, nationaal en regionaal niveau.

De inzichten en belangrijkste conclusies van deze eindevaluatie een cruciale rol spelen bij de implementatie van Horizon Europa. Het zal bovendien ook de ontwikkeling beïnvloeden van toekomstige onderzoeks- en innovatie-initiatieven.

Meer informatie