12 september 2023 - door Liese Dewilde
Op 5 september 2023 introduceerde de Europese Commissie een voorstel om grensoverschrijdende activiteiten van vzw’s (verenigingen zonder winstoogmerk) in de EU te vergemakkelijken.
De Commissie introduceert een nieuwe rechtsvorm voor vzw’s: European Cross-Border Association (ECBA) of Europese grensoverschrijdende vereniging.
Zodra een ECBA in één lidstaat is geregistreerd, wordt die automatisch erkend in de hele unie dankzij het ECBA-certificaat.
ECBA’s moeten juridische en administratieve belemmeringen voor verenigingen met grensoverschrijdende activiteiten verminderen. ECBA’s zullen zo ten volle van de voordelen van de interne markt genieten.
De Commissie introduceert een nieuwe rechtsvorm in de nationale rechtsstelsels van de lidstaten: een Europese grensoverschrijdende vereniging of European Cross-Border Association (ECBA).
Deze rechtsvorm is specifiek ontworpen voor grensoverschrijdende doeleinden. ECBA's krijgen een eigen plaats naast andere nationale verenigingen op het niveau van de lidstaten.
De Europese Commissie neemt met haar voorstel juridische en administratieve belemmeringen voor vzw’s die actief (willen) zijn in meerdere lidstaten weg. Door een verbeterde werking van de interne markt kunnen vzw’s hun rol spelen in het genereren van economische en maatschappelijke meerwaarde. Er wordt een gelijk speelveld tussen hen mogelijk gemaakt.
De Commissie voorziet bovendien in geharmoniseerde regels voor de verplaatsing van de statutaire zetel. Verenigingen zonder winstoogmerk kunnen zo ten volle profiteren van de vrijheid van vestiging en het vrije verkeer van diensten, goederen en kapitaal in de Unie.
De nieuwe regels garanderen dat ECBA's ten volle de voordelen van de interne markt genieten, ongeacht de lidstaat van registratie. In elke lidstaat waar ECBA’s actief zijn, zullen ze namelijk vrije en niet-discriminerende toegang tot overheidsfinanciering hebben.
Zodra een ECBA in één lidstaat is geregistreerd, maakt een ECBA-certificaat het mogelijk om de rechtsvorm in de hele Unie automatisch te erkennen. Zo zullen ze in alle lidstaten activiteiten - met inbegrip van economische activiteiten - kunnen ontplooien.
Voor aangelegenheden die niet onder de voorgestelde richtlijn vallen, zoals fiscale zaken, zullen de lidstaten ECBA's op dezelfde wijze moeten behandelen als vergelijkbare nationale verenigingen zonder winstoogmerk. Zo worden de tradities van de lidstaten gerespecteerd en zijn er geen gevolgen voor bestaande verenigingen.
Samen met de voorgestelde richtlijn heeft de Commissie ook een verordening van technische aard aangenomen. Deze wijzigt twee bestaande verordeningen:
Die wijzigingen maken samenwerking en uitwisseling van informatie via het IMI-systeem mogelijk tussen bevoegde autoriteiten. Daarnaast zorgen de wijzigingen ervoor dat bevoegde autoriteiten digitale operaties kunnen uitvoeren via de digitale toegangspoort om toegang te verschaffen tot de online beschikbare informatie over ECBA’s.
Verenigingen zonder winstoogmerk creëren in de hele Unie economische en maatschappelijke waarde en verrichten activiteiten in belangrijke sectoren zoals gezondheid, zorg en sociale diensten, cultuur, arbeidsvoorzieningsdiensten, sport, onderzoek en ontwikkeling en onderwijs. In de EU-lidstaten zijn er 3,8 miljoen verenigingen zonder winstoogmerk die 2,9 % van het bbp van de EU bijdragen.
Momenteel krijgen vzw’s die activiteiten verrichten in een andere lidstaat dan de lidstaat waar zij gevestigd zijn, geen uniforme erkenning van hun rechtspersoonlijkheid en handelingsbevoegdheid. Vaak moeten ze zich voor een tweede keer registreren of zelfs een nieuwe juridische entiteit in die lidstaat oprichten.
De Europese instellingen erkennen nu (meer) de noodzaak om een gunstig klimaat voor de non-profitsector te creëren.
In 2017 nam het Europees Parlement een resolutie aan in verband met het statuut van grensoverschrijdende verenigingen en organisaties zonder winstoogmerk. Het huidige Commissievoorstel vloeit daaruit voort.
Het voorstel voor een richtlijn van de Commissie gaat naar de Raad en het Europees Parlement. Beide instellingen moeten hun standpunt over de tekst innemen. Eens dat gebeurd is, starten interinstitutionele onderhandelingen (trilogen) om tot een politiek akkoord te komen. Dat akkoord kan dan Europese wetgeving worden.
Zodra de richtlijn is goedgekeurd, hebben de EU-lidstaten twee jaar tijd om deze in nationaal recht om te zetten.
Hier vind je de EU-factsheet over het initiatief. De volledige tekst van het Commissievoorstel voor de richtlijn vind je hier. De verordening van technische aard vind je hier.
