02 oktober 2024 - door Liese Dewilde
Op 26 september 2024 heeft de Raad formeel ingestemd met de verordening tot vaststelling van een kader voor maatregelen inzake noodsituaties en veerkracht op de interne markt. Deze is beter bekend als de IMERA-verordening: Internal Market Emergency and Resilience Act.
Oorspronkelijk werd gesproken over de verordening voor een noodinstrument voor de eengemaakte markt (SMEI - Single Market Emergency Instrument).
De EU moet kunnen anticiperen, zich voorbereiden en reageren op de gevolgen van toekomstige crises.
De verordening voorziet in permanente monitoring van mogelijke nieuwe crises, in een waakzaamheidsfase en noodfase en in structuren waarmee de lidstaten hun respons kunnen coördineren.
Op 1 februari 2024, onder het Belgische Raadsvoorzitterschap, bereikten de Raad en het Europees Parlement een voorlopig politiek akkoord over de wet inzake noodsituaties en veerkracht voor de interne markt.
Pierre-Yves Dermagne, in zijn hoedanigheid van Belgisch vicepremier en minister van Economie en Werk tijdens het Belgisch Voorzitterschap, zei toen: “Het nieuwe wetgevingsinstrument is bij uitstek gericht op waarborging van een interne markt die zorgt voor stabiele toeleveringsketens voor kritieke goederen en diensten, die het welzijn waarborgt, en die ons voorbereidt op toekomstige uitdagingen.”
De verordening moet de EU in staat stellen te anticiperen en zich voor te bereiden op toekomstige noodsituaties door potentiële crises te monitoren. Het moet de EU ook in staat stellen om te reageren op toekomstige noodsituaties door zo nodig een waakzaamheids- of een noodsituatie te activeren, en de respons op het niveau van de EU en de lidstaten te coördineren.
Voortbouwend op de afgelopen crises, is het doel om bevoorradingsproblemen van crisisgoederen te voorkomen en het vrije verkeer van goederen en diensten te waarborgen.
De verordening blijft beperkt tot maatregelen die verband houden met de interne markt (toepassingsgebied). De maatregelen mogen uitsluitend getroffen worden in crisissituaties en mogen geen gevolgen hebben voor zaken die onder de nationale bevoegdheid vallen, zoals de nationale veiligheid.
De EU moet kunnen anticiperen, zich voorbereiden en reageren op de gevolgen van toekomstige crises. De verordening stelt drie waarschuwingsniveaus vast met specifieke voorbereidende taken en vrijwillige maatregelen voor elk niveau.
In de planningsfase is er geen crisis. De Commissie zal stresstests en simulaties uitvoeren van verschillende crisissituaties om de mogelijke gevolgen voor het vrije verkeer van goederen, diensten en personen na te gaan. Daarnaast worden marktdeelnemers aangemoedigd om protocollen te ontwikkelen en opleidingen en crisissimulaties te verzorgen.
In de waakzaamheidsfase dreigt er een crisis. Op dit punt moeten landen en de Europese Commissie onder andere crisisrelevante goederen, hun producenten, bestaande voorraden en productiemogelijkheden identificeren. Bedrijven die weigeren de Commissie informatie te verstrekken, moeten uitleggen waarom.
In de noodfase is er een crisis. Dan kunnen noodmaatregelen worden genomen als laatste redmiddel als een crisis de toevoer van kritieke goederen en diensten bedreigt. Noodmaatregelenkunnen bijvoorbeeld zijn: gerichte informatieverzoeken aan marktdeelnemers, als prioritair aangemerkte bestellingen van crisisrelevante producten, een versnelde procedure voor de introductie van bepaalde producten op de markt en afwijkingen van productspecifieke regels.
Er wordt een "adviesgroep" opgericht, namelijk de Raad voor noodsituaties en veerkracht voor de interne markt. De groep bestaat uit de Commissie en de lidstaten en beoordeelt, in de waakzaamheids- of noodfase, een gegeven situatie en doet aanbevelingen doet voor actie.
De Raad heeft ook een pakket maatregelen aangenomen (de Imera-omnibus) waarmee de huidige wetgeving inzake de eengemaakte markt wordt aangepast en de regels worden bijgewerkt met het oog op crisissituaties.
Met de definitieve goedkeuring door de Raad is de verordening nu formeel aangenomen.
De voorzitter van het Europees Parlement en de voorzitter van de Raad moeten de verordening nu ondertekenen. Dan is de tekst klaar voor publicatie in het Publicatieblad van de Europese Unie. De verordening treedt 20 dagen na die publicatie in werking. De lidstaten krijgen na de inwerkingtreding van de verordening 18 maanden de tijd om de nieuwe regels in te voeren.
De Commissie diende op 19 september 2022 haar voorstel in voor een verordening van de Raad voor het noodinstrument voor de eengemaakte markt (of het Single Market Emergency Instrument - SMEI).
Op 1 februari 2024 bereikten het Parlement en de Raad een voorlopig akkoord over de tekst. Onderdeel van het akkoord was een naamswijziging van het instrument.
Het Parlement stemde plenair in met dit akkoord op 24 april 2024. Nu volgende dus de formele aanname door de goedkeuring door de Raad.
