Wat beweegt er rond Europese klimaatdoelstellingen voor 2040?

Het voorstel tot wijziging van de Europese klimaatwet (Verordening (EU) 2021/1119) zal volgens de meest recente planningsdocumenten van de Commissie op 2 juli 2025 worden gepresenteerd.

Geactualiseerd ESABCC-rapport over EU-brede 2040-klimaatdoelstelling

Op 2 juni 2025 bracht het Europees Wetenschappelijk Adviescomité voor Klimaatverandering (ESABCC) een update uit van zijn eerdere advies uit 2023. Het bevestigt dat een emissiereductie van 90 à 95% tegen 2040 haalbaar én noodzakelijk is om in 2050 klimaatneutraliteit te bereiken. De Commissie wordt opgeroepen om dit ambitieniveau aan te houden en niet af te zwakken.

Het rapport benadrukt de noodzaak van snelle en blijvende emissiereducties in alle sectoren en onderstreept het belang van een langetermijnstrategie waarin klimaatmaatregelen centraal staan. Tegelijk wijst de Adviesraad op het belang van klimaatadaptatie, met duidelijke en meetbare doelstellingen, om infrastructuur en levensonderhoud te beschermen tegen klimaatrisico’s.

Belangrijkste aanbevelingen van het Europees Wetenschappelijk Adviescomité voor Klimaatverandering (ESABCC)

1. Ambitieus binnenlands reductiedoel van 90–95% tegen 2040

De EU zou een netto binnenlands reductiedoel van 90–95% voor broeikasgasemissies tegen 2040 moeten aannemen, ten opzichte van het niveau in 1990. Dit ambitieniveau helpt de kloof te overbruggen tussen wat technisch haalbaar is binnen de EU en wat billijk is in het kader van de wereldwijde klimaatinspanningen. De ESABCC benadrukt het belang van vroegtijdige binnenlandse actie, het inzetten van schone technologieën en het uitvoeren van ondersteunend beleid om deze doelstelling te realiseren.

2. Drie afzonderlijke doelstellingen voor 2040

De EU zou voor 2040 drie afzonderlijke doelstellingen moeten vastleggen:

• Bruto-emissiereducties,

• Permanente CO₂-verwijdering,

• Tijdelijke CO₂-verwijdering.

Deze aanpak moet vertraging in emissiereducties of verwijderingsinspanningen vermijden en voorkomen dat investeringen verschuiven naar minder effectieve of tijdelijke oplossingen.

3. Versterken van internationale klimaatinspanningen, zonder binnenlandse actie te vervangen

De EU wordt geadviseerd om haar ondersteuning, samenwerking en partnerschappen op internationaal niveau te versterken, onder meer via klimaatdiplomatie en allianties voor wereldwijde emissiereducties en het beheersen van koolstoflekkage. Tegelijk moet de EU mechanismen onder het Akkoord van Parijs (zoals internationale koolstofkredieten) verder verkennen, maar erover waken dat deze geen vervanging vormen voor binnenlandse emissiereducties.

4. Versterken van het klimaatadaptatiekader

De EU moet haar kader voor klimaatadaptatie verbeteren, haar visie op klimaatweerbaarheid en paraatheid verduidelijken, en meetbare adaptatiedoelstellingen op EU-niveau vastleggen. Ook moet het bestuurskader versterkt worden om de coördinatie en uitvoering te verbeteren. De ESABCC onderstreept het belang van transformatieve maatregelen op het vlak van landgebruik, infrastructuur en governance om de klimaatrisico’s structureel te beperken.

Ribera geeft eerste inkijk in herziening klimaatwet

In een interview met Politico gaf Teresa Ribera, uitvoerend vicevoorzitter voor een schone, rechtvaardige en concurrerende transitie, een eerste inkijk in het Commissievoorstel. Ze bevestigde dat de 90%-doelstelling voor 2040 wordt behouden en benadrukte dat de Commissie niet van plan is die ambitie te verlagen.

Volgens Ribera wil de Commissie streven naar een evenwicht tussen klimaatdoelstellingen en nationale flexibiliteit. Daarbij wordt onderzocht hoe internationale koolstofmarkten en kredieten kunnen worden ingezet, zonder de effectiviteit van het beleid te ondermijnen. Deze kunnen volgens haar juist bijdragen aan financiering en mondiale ontwikkeling, zelfs in een onzekere geopolitieke context.

Save the date: infosessie over de klimaatdoelstellingen voor 2040

VLEVA en de Minaraad organiseren op dinsdag 23 september 2025 een infosessie over de herziening van de klimaatwet en de impact van de 2040-doelstellingen op Vlaanderen. Meer informatie volgt binnenkort.

Volgende stappen

• De Europese Commissie plant de publicatie van het wetsvoorstel op 2 juli 2025

• Daarna volgt de behandeling in het Europees Parlement en de Raad

• Mogelijk komt er een openbare raadpleging, waarvan de resultaten mee richting zullen geven aan het wetgevend debat

Relevant voor Vlaanderen

De voorgestelde EU-klimaatdoelstelling voor 2040 is relevant voor een brede groep Vlaamse stakeholders. Sectoren zoals industrie, landbouw, transport, bouw en maritieme activiteiten kunnen worden geconfronteerd met extra reductieverplichtingen en de nood aan gerichte investeringen en innovatie. Vlaamse actoren volgen het dossier dan ook nauwgezet op, in functie van beleidsvoorbereiding en langetermijntransitie.

Achtergrond

Met haar mededeling COM(2024) 63 final van 6 februari 2024 zette de Europese Commissie het debat over de 2040-klimaatdoelstelling formeel in gang. De voorgestelde reductie van 90% ten opzichte van 1990 bouwt voort op de bestaande Europese klimaatwet, die bindende reductiedoelen vastlegt voor 2030 (–55%) en 2050 (klimaatneutraliteit).

Deze wet vormt de juridische vertaling van het Klimaatakkoord van Parijs, en schetst een wettelijk pad naar een klimaatvriendelijke, veerkrachtige samenleving in de EU.

Meer lezen over de herziening van de Europese klimaatwet

ESABCC-rapport mei 2025: Scientific advice for amending the European Climate Law

ESABCC-nieuws, 2 juni 2025: Staying the course on climate action essential to EU security and competitiveness

Politico, 27 mei 2025: Brussels to propose ‘pragmatic’ 90 percent climate target for 2040