13 maart 2024 - door Paula Verschaeve
Voor de eerste keer maakte het Europees Milieuagentschap een grootschalige analyse van de impact van de klimaatverandering. Als reactie publiceerde de Europese Commissie op dinsdag 12 maart 2024 haar mededeling over het beheer van klimaatrisico’s in Europa.
De door het Europees Milieuagentschap gepubliceerde klimaatrisicobeoordeling brengt 36 belangrijke klimaatrisico’s in kaart.
Met haar actieplan laat de Commissie zien hoe de EU kan inspelen op klimaatrisico’s en de klimaatbestendigheid kan vergroten.
De mededeling bevat verschillende horizontale maatregelen, onderverdeeld in vier categorieën en een reeks nieuwe en bestaande kernacties voor zes geselecteerde impactclusters.
Europa warmt dubbel zo snel op als de rest van de wereld. Extreme hitte, overstromingen en natuurbranden zullen alleen maar verergeren. Het Europees Milieuagentschap (EMA) trekt nu aan de alarmbel, omdat Europa zich te weinig voorbereidt op de gevolgen van de klimaatverandering. Die conclusie staat te lezen in de allereerste European Climate Risk Assessment (EUCRA).
De Commissie reageert op het EMA-rapport en publiceerde dinsdag een strategie over het beheer van klimaatrisico’s in Europa.
Ben jij ook zo benieuwd naar de conclusies uit het EMA-rapport en hoe de Commissie hierop anticipeert? Dit overzichtsartikel zet alles op een rijtje!
Klimaatrampen zoals we die in de afgelopen jaren hebben gezien, zullen alleen maar verergeren. Bovendien zijn we helemaal niet goed voorbereid. Europa krijgt de opdracht om meer te investeren in maatregelen die ons continent weerbaarder moeten maken. Dat schrijft het Europees Milieuagentschap in een eerste grootschalig rapport over de impact van de klimaatverandering. Het rapport werd maandag bekendgemaakt. Doel is om bij te dragen aan het vaststellen van beleidsprioriteiten en het identificeren van klimaatgevoelige sectoren.
De onderzoekers beoordelen 36 grote klimaatrisico’s in vijf thematische clusters: ecosystemen, voedsel, gezondheid, infrastructuur, economie en financiën. 21 risico’s vereisen onmiddellijk meer actie. Acht daarvan zijn bijzonder urgent.
Uit de beoordeling komt naar voren dat extreme hitte en droogte niet alleen een bedreiging vormen voor de productie van gewassen in Zuid-Europa, ook Midden-Europese landen lopen risico. De toenemende hitte heeft ook gevolgen voor de gewasproductie, de energietransmissie, de voedselzekerheid en drinkwatervoorziening. Ook de gevolgen van overstromingen, erosie en insijpeling van zout water voor voedsel, infrastructuur en economie krijgen de aandacht.
De EU neemt al actie met ambitieuze wetgeving en streefcijfers om haar emissies terug te dringen en tegen 2050 klimaatneutraal te worden. Maar we moeten ook maatregelen nemen om onszelf aan te passen aan de gevolgen van de klimaatopwarming. Het rapport leest als een wake-upcall. Europese en nationale beleidsmakers moeten nu handelen om de klimaatrisico’s in te perken.
Uit de analyse blijkt dat de uitvoering van het beleid in Europa achterophinkt op de snelle groei van klimaatrisico’s. Onze maatschappij is nog onvoldoende voorbereid. Daarom roept het milieuagentschap op tot actie voor alle overheidsniveaus, de particuliere sector en het maatschappelijk middenveld. Het is zonder twijfel een gedeelde verantwoordelijkheid.
Gisteren reageerde de Commissie op die beoordeling. In haar mededeling over het beheer van de klimaatrisico’s wordt uiteengezet hoe de EU en haar lidstaten klimaatbestendigheid kunnen opbouwen en de klimaatrisico's effectief kunnen beheren. De Commissie stelt een aantal instrumenten en maatregelen voor en pleit voor samenwerking op EU-, nationaal en lokaal niveau.
De mededeling benadrukt dat het opbouwen van klimaatbestendigheid noodzakelijk is voor het behoud van maatschappelijke functies en de bescherming van mensen, het economische concurrentievermogen en de gezondheid van economieën en bedrijven. Tegelijkertijd is meer klimaatbestendigheid essentieel voor een eerlijke en rechtvaardige transitie.
Het idee achter de mededeling is dat nu investeren in klimaatbestendigheid minder kost dan de hoge bedragen die nodig zijn om te herstellen van klimaateffecten. Investeringen in klimaatbestendigheid bieden perspectief voor zowel de economie als de samenleving in Europa. Zo kunnen investeringen in klimaatbestendige gebouwen, vervoers- en energienetwerken de Europese economie ten goede komen door hooggekwalificeerde banen en betaalbare schone energie te creëren.
Hoe klimaatrisico’s te beheren? De Commissie stelt verschillende horizontale maatregelen voor om besluitvormingsprocessen geschikt te maken voor het aanpakken van klimaatrisico’s. Deze zijn onderverdeeld in vier categorieën:
Beter bestuur
Meer duidelijkheid over verantwoordelijkheden en risico’s
Nauwe samenwerking tussen nationale, regionale en lokale niveaus om kennis en middelen te delen
Betere uitvoering van EU-wetgeving met betrekking tot klimaatrisico’s
Instrumenten voor risicobezitters
Betere toegang tot gegevens, modellen en scenario’s
Toegang tot gedetailleerde simulaties van klimaatrisico’s
Gebruik van de Copernicusdienst voor klimaatverandering en de Galileo-satellietdienst voor noodwaarschuwing (2025)
Beter gebruik van bestaande prognose-, monitoring- en waarschuwingssystemen
Gebruik van structuurbeleid
Integratie van klimaatrisico’s in de ruimtelijke ordening
Integratie van klimaatrisico’s in de planning en het onderhoud van kritieke infrastructuur
Versterking van EU-solidariteitsmechanismen om anticipatie op risico’s te stimuleren
Voorwaarden voor financiering
Rekening houden met klimaatbestendigheid in alle relevante EU-uitgaven
Mobilisatie van financiële middelen, zowel publiek als privaat
Aandacht voor klimaatrisico’s bij het opnemen van milieuduurzaamheid in openbare aanbestedingen
De mededeling bevat ook een reeks nieuwe en bestaande kernacties voor zes geselecteerde impactclusters:
natuurlijke ecosystemen
water
gezondheid
voedsel
infrastructuur
bebouwde omgeving
economie
Voor het beheer van risico’s op deze gebieden, verwijst de Commissie naar bestaande EU-wetgeving. Lees meer over de concrete voorstellen in de EC-mededeling (blz. 15-22).
De mededeling wordt voor onderzoek naar het Europees Parlement en de Raad gestuurd.
Zij kunnen formeel op de mededeling reageren door respectievelijk een resolutie van het Europees Parlement of een reeks conclusies van de Raad aan te nemen.
Hoewel de Europese klimaatrisicobeoordeling en de mededeling van de Commissie gericht zijn op het beheer van klimaatrisico’s binnen de Europese Unie, is de EU ook actief op internationaal niveau. Zo wil de Commissie in 2025 een internationaal symposium organiseren over het beheer van mondiale klimaatrisico’s.
Vandaag komt er razendsnel een klimaatverandering op ons af. Hoewel de EU actie onderneemt om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen, zijn de klimaateffecten al bij ons. Ook klimaatrisico’s zullen blijven toenemen. Met deze mededeling laat de Commissie zien hoe de EU op doeltreffende wijze kan inspelen op de klimaatrisico’s en de klimaatbestendigheid kan vergroten.
European climate risk assessment: Executive summary
Persbericht Europese Commissie, 12 maart 2024
Mededeling van de Europese Commissie, 12 maart 2024 - COM(2024) 91 final
Factsheet - Communication on European Climate Risk Assessment (2-pager, in bijlage)
Questions & Answers: Communication on managing climate risks to protect people and prosperity
