28 juni 2024 - door Florence De Vlam
De kogel is door de kerk. Tijdens de Europese top, die op donderdag 27 juni in Brussel plaatsvond, werd een overeenstemming bereikt over de namen van de volgende voorzitter van de Europese Commissie, de voorzitter van de Europese Raad en het hoofd van de EU-buitenlandse dienst.
Nadat de onderhandelaars van de drie grote politieke families in de Europese Unie drie kandidaten hadden voorgedragen voor de drie belangrijkste functies in de EU, werden deze gisteren officieel goedgekeurd door de regeringsleiders en staatshoofden.
Voor de Europese Commissie zal Ursula von der Leyen zichzelf opvolgen als commissievoorzitter. In 2019 werd ze verkozen als de eerste vrouwelijke voorzitter van de Europese Commissie. Voorafgaand aan deze functie was ze jarenlang minister onder bondskanselier Angela Merkel, waar ze onder andere verantwoordelijk was voor Sociale Zaken, Wonen, Gezin, Senioren, Vrouwen, Jeugd en Defensie.
Ze is lid van de Christlich Demokratische Union Deutschlands (CDU), die deel uitmaakt van de Europese Volkspartij (EVP) in het Europees Parlement.
De voorzitter van de EU-commissie leidt de Europese Commissie, die wetten voorstelt, beslissingen uitvoert en zorgt dat de EU-verdragen worden nageleefd. Daarnaast vertegenwoordigt de voorzitter van de Commissie de EU op internationale bijeenkomsten en bij onderhandelingen met andere landen en organisaties.
Het is echter van belang om te realiseren dat von der Leyen pas officieel de nieuwe voorzitter van de Europese Commissie wordt nadat het Europees Parlement haar met een absolute meerderheid heeft goedgekeurd. De huidige coalitie van socialisten, liberalen en haar eigen centrumrechtse groepering beschikt over iets minder dan 400 zetels van de 720 in totaal. Deze stemming gebeurt anoniem en er zijn steeds dissidente Europarlementsleden die niet met hun groep meestemmen. Het valt dus af te wachten of von der Leyen aan de nodige stemmen zal komen. Deze goedkeuringsstemming zal plaatsvinden op 18 juli, tijdens de eerste plenaire vergadering.
Antonio Costa zal Charles Michel opvolgen als voorzitter van de Europese Raad. Hij was premier van Portugal sinds 2015 tot hij eind vorig jaar ontslag nam, nadat hij beschuldigd werd van mogelijke betrokkenheid bij een onderzoek naar corruptie. Hij ontkent elke betrokkenheid en tot op heden ontbreekt elk bewijs daarvan.
Hij is lid van de Portugese Socialistische Partij (Partido Socialista), die deel uitmaakt van de S&D-fractie in het Europees Parlement. Hij zal als voorzitter dienen van 1 december 2024 tot en met 31 mei 2027.
De voorzitter van de Europese Raad leidt bijeenkomsten van staatshoofden en regeringsleiders om consensus te bereiken en gezamenlijke beleidsbeslissingen te bevorderen. Bovendien vertegenwoordigt de voorzitter de EU internationaal en speelt hij een rol in het bepalen van de strategische richting en coördinatie van EU-beleid.
De functie van hoge vertegenwoordiger voor Buitenlandse Zaken en veiligheidsbeleid wordt vervuld door Kaja Kallas. Sinds 2021 is zij premier van Estland, waarmee ze tevens de eerste vrouwelijke premier van het land is. Ze is lid van de Estse Hervormingspartij (Reformierakond), die deel uitmaakt van de Renew Europe-fractie in het Europees Parlement.
Hoewel de Europese Raad haar geschikt acht voor de rol, moet de verkozen voorzitter van de Europese Commissie nog formeel instemmen voordat de benoeming definitief is.
De Hoge Vertegenwoordiger voor Buitenlandse Zaken en Veiligheidsbeleid van de EU coördineert het buitenlands beleid van de EU, bevordert de samenhang van het externe optreden van de EU, en speelt een rol in het bevorderen van vrede, veiligheid en stabiliteit wereldwijd.
De Raad van Europa is dan wel geen EU-instelling, maar ook daar werd een nieuwe topman verkozen. Op dinsdag 24 juni werd de Zwitserse oud-president Alain Berset verkozen als de nieuwe secretaris-generaal van de Raad van Europa
Berset behaalde in de tweede stemronde 114 stemmen. Zijn Estse tegenstander Indrek Saar kreeg 85 stemmen, terwijl Reynders derde werd met 46 stemmen. Didier Reynders heeft voor de tweede keer de topfunctie bij de Raad van Europa misgelopen. Ook in 2019 was hij kandidaat voor de topfunctie van de Raad van Europa.
De Raad van Europa (RvE) moet niet worden verward met twee andere instellingen die qua naam sterk op elkaar lijken: de Europese Raad en de Raad van de Europese Unie. De Raad van Europa is een onafhankelijke organisatie die sinds 1949 bestaat. Haar rol omvat het toezicht houden op de naleving van mensenrechten en democratische principes in de lidstaten. Met andere woorden, de Raad controleert of de landen georganiseerd zijn volgens de regels van de rechtsstaat en of verkiezingen eerlijk worden gehouden.
