Sociaal Klimaatfonds – Europees Parlement wilt een sociaal rechtvaardige klimaattransitie

Idee van een Sociaal Klimaatfonds door nieuwe ETS2-systeem

Als onderdeel van de herziening van het EU-emissiehandelssysteem (EU ETS – emissions trading system), in het kader van het Fit for 55 wetgevingspakket, stelde de Europese Commissie in 2021 voor om de emissiehandel uit te breiden tot de bouwsector en het wegvervoer. De emissies van deze sectoren zouden niet onder het bestaande ETS-systeem vallen, maar onder een nieuw, afzonderlijk systeem voor de handel in emissierechten. Deze uitbreiding staat bekend als ETS2.

Om de eventuele sociale gevolgen van ETS2 op te vangen, stelde de Commissie voor het Sociaal Klimaatfonds in te voeren. Het is de bedoeling om de gevolgen van de opneming van de bouwsector en het wegvervoer te verzachten voor kwetsbare huishoudens die in energiearmoede leven en niet over openbaarvervoeralternatieven voor individuele auto's beschikken, alsook voor kwetsbare micro-ondernemingen.

Co-rapporteur Esther de Lange zei het volgende: "De energietransitie mag geen transitie worden voor de 'happy few'. Daarom hebben we ervoor gezorgd dat het geld uit het fonds ook echt terecht komt bij mensen die de meeste steun nodig hebben bij de transitie.” Co-rapporteur David Casa voegde toe: “Europa's klimaatinspanningen mogen niemand achterlaten en daarom zal het Sociaal Klimaatfonds fungeren als het 'sociale vangnet' tijdens de overgang naar klimaatneutraliteit. […] Er zullen miljarden worden geïnvesteerd in huishoudens en micro-ondernemingen om onze samenlevingen klimaatbestendiger te maken.”

Verzachten sociale gevolgen klimaattransitie en investeringen in energie-efficiëntie opvoeren

Volgens het Europees Parlement moet het fonds financiering bieden op twee vlakken:

1. Enerzijds moeten er tijdelijke maatregelen komen voor directe inkomenssteun om de prijsstijging in het wegvervoer en voor verwarmingsbrandstof aan te pakken (zoals bijvoorbeeld een verlaging van energiebelastingen en -heffingen).

2. Anderzijds moeten er structurele investeringen gebeuren in de renovatie van gebouwen, hernieuwbare energie, openbaar vervoer, fietsinfrastructuur en andere. De maatregelen kunnen bestaan uit fiscale prikkels, vouchers, subsidies of renteloze leningen.

Volgens het Europees Parlement moet het fonds worden gefinancierd uit de verwachte inkomsten (25% ervan) in verband met de uitbreiding van de EU-regeling voor de handel in emissierechten (ETS) tot gebouwen en vervoer, aangevuld met inkomsten uit de veiling van 150 miljoen extra ETS-emissierechten.

Volgende stappen

Het Europees Parlement nam het gezamenlijk verslag van de EMPL- en ENVI-commissies aan met 479 stemmen voor, 103 stemmen tegen en 48 onthoudingen. Deze overeengekomen tekst geldt nu als standpunt waarmee het Europees Parlement in trilogen (interinstitutionele onderhandelingen) kan stappen met de Raad.

De Raad zelf heeft nog geen onderhandelingspositie aangenomen. Op woensdag 22 juni ondernam het Frans voorzitterschap nog een poging om tot een general approach te komen. De Raad slaagde er echter niet in om steun te vinden voor haar nieuwe compromisvoorstellen. Het dossier wordt vertraagd door sterke weerstand tegen de werkzaamheden in verband met het ETS2-systeem. Verwacht wordt dat het voorzitterschap op 24 juni in theorie nieuwe voorstellen voor een uitwisseling zal doen.

Zodra beide instellingen hun onderhandelingsstandpunten hebben bepaald, zullen zij informele interinstitutionele onderhandelingen beginnen om tot een compromisakkoord te komen.

Het volledige standpunt van het Europees Parlement kan je hier vinden.