18 januari 2024 - door Liese Dewilde
Er is een voorlopig politiek akkoord bereikt over herziene regels voor één enkele aanvraagprocedure voor een gecombineerde vergunning voor onderdanen van derde landen.
De nieuwe regels stroomlijnen (en verkorten) de procedure voor het aanvragen van een verblijfsvergunning met het oog op werk op het grondgebied van een lidstaat. De herziene regels wijzigen de aanvraagprocedure, de duur van de procedure en introduceren de mogelijkheid om te veranderen van werkgever.
Doel is om het aantrekkelijker te maken voor werkgevers om internationaal personeel aan te werven.
Het Europees Parlement en de Raad moeten dit akkoord nog (respectievelijk) goedkeuren en formeel aannemen.
Hoe zal de herziene wetgeving eruitzien na goedkeuring?
Onderdanen van niet-EU-landen zullen een gecombineerde vergunning kunnen aanvragen vanuit niet EU-landen én vanuit een EU-lidstaat als ze al in die lidstaat verblijven op basis van een verblijfsvergunning. Wanneer een lidstaat besluit de gecombineerde vergunning af te geven, dan geldt dat besluit als verblijfs- en als werkvergunning.
De aanvraagprocedure wordt versneld. De gecombineerde vergunningen moeten worden afgegeven binnen 3 maanden na ontvangst van de volledige aanvraag. Deze periode moet ook worden benut om de situatie op de arbeidsmarkt te controleren. De lidstaten geven vervolgens het vereiste visum af voor de eerste binnenkomst op hun grondgebied. Deze kortere procedure moet internationale aanwervingen aantrekkelijker maken.
Houders van een gecombineerde vergunning zullen van werkgever kunnen veranderen. Ze moeten de bevoegde autoriteiten daarvan wel in kennis stellen. Lidstaten kunnen een minimumperiode voorschrijven gedurende dewelke de houder van de gecombineerde vergunning voor de eerste werkgever gewerkt moet hebben.
Werknemers uit derde landen die hun baan verliezen, mogen onder bepaalde voorwaarden legaal op het grondgebied van de lidstaat blijven:
indien de totale periode van werkloosheid niet meer dan 3 maanden bedraagt gedurende de geldigheidsduur van de gecombineerde vergunning
indien de periode van werkloosheid niet meer dan 6 maanden bedraagt na 2 jaar vergunning.
De nieuwe regels leggen de gemeenschappelijke rechten voor werknemers uit derde landen vast. Ze zorgen ervoor dat personen die overeenkomstig de nationale wetgeving bescherming genieten en aanspraak kunnen maken op gelijke behandeling als zij mogen werken.
Lidstaten krijgen nieuwe verplichtingen om te voorzien in inspecties, monitoringmechanismen en sancties tegen werkgevers die de rechten van werknemers van buiten de EU schenden, met inbegrip van de rechten inzake gelijke behandeling.
De technische details van de regels worden nu verder onderhandeld en de tekst wordt gefinaliseerd. Het Europees Parlement en de Raad zullen die tekst vervolgens moeten aannemen.
In het Europees Parlement zal eerst de LIBE-commissie (met de rapporteur van dit dossier: Javier Moreno Sánchez (S&D, Spanje) moeten stemmen over de herziene regels. Dit zal ergens in de komende weken gebeuren. Daarna zal de tekst voorgelegd worden aan de plenaire vergadering van het Europees Parlement. Daar zou allicht tijdens de plenaire zitting van 11 maart gestemd worden.
Daarna moet de Raad de tekst nog formeel goedkeuren (dit zal dus tijdens het Belgische Voorzitterschap zijn), alvorens ze kan gepubliceerd worden in het EU Publicatieblad. 20 dagen na die publicatie zal de herziene richtlijn in werking treden.
De richtlijn creëert één gecombineerde verblijfs- en werkvergunning voor werknemers uit derde landen die legaal in een EU-land verblijven, één aanvraagprocedure voor deze vergunning en een pakket rechten voor werknemers uit derde landen die onder de richtlijn vallen.
De regelgeving heeft verschillende doelstellingen:
zorgen voor een vereenvoudigde unieke procedure voor het aanvragen van het recht om in de EU te werken en te verblijven
bescherming en eerlijke behandeling van de aanvrager tijdens de aanvraagprocedure
ervoor zorgen dat de niet-EU-onderdaan slechts één vergunning nodig heeft die recht geeft op zowel werk als verblijf
ervoor zorgen dat niet-EU-onderdanen die in de EU werken niet worden uitgebuit, aangezien zij dezelfde behandeling krijgen als eigen onderdanen, bijvoorbeeld wat betreft arbeidsvoorwaarden, waaronder salaris, gezondheid en veiligheid, vakbondslidmaatschap, sociale zekerheid, onderwijs en beroepsopleiding en belastingvoordelen.
De huidige richtlijn gecombineerde vergunning dateert van 2011. Op 27 april 2022 stelde de Commissie voor deze richtlijn te actualiseren. De volledige tekst van het Commissievoorstel vind je hier. Doel van de actualisering is om de aanvraagprocedure te stroomlijnen en doeltreffender te maken. Het zal aanvragers in staat stellen vergunningen aan te vragen uit zowel niet-EU-landen als lidstaten. Het verkorten van de totale duur van de aanvraagprocedures moet het ook aantrekkelijker maken voor werkgevers om internationaal personeel aan te werven.
Het Commissievoorstel maakt deel uit van het pakket "vaardigheden en talent", dat de tekortkomingen van de EU op het gebied van legale migratie aanpakt en tot doel heeft vaardigheden en talent aan te trekken op de arbeidsmarkt.
De tekst van het voorlopig politiek akkoord is voorlopig nog niet openbaar gemaakt.
