20 december 2023 - door Paula Verschaeve
Op de Milieuraad van 18 december 2023 keurden de Europese milieuministers hun officiële standpunt goed over het voorstel voor een verordening betreffende verpakkingen en verpakkingsafval. Gezien het Europees Parlement haar standpunt in november 2023 goedkeurde, kunnen de interinstitutionele onderhandelingen onder het Belgische Raadsvoorzitterschap van start gaan.
De Europese milieuministers herzien de streefcijfers om de nodige flexibiliteit bij de uitvoering van de verordening te bieden.
In het standpunt van de Raad worden nieuwe doelstellingen voor hergebruik en navulling voor 2030 en 2040 vastgesteld, terwijl een vrijstelling voor karton wordt geïntroduceerd.
De Milieuraad beslist ook dat theezakjes en stickers op fruit en groeten composteerbaar moeten zijn.
Toepassingsgebied
De Milieuraad laat het toepassingsgebied van het Commissievoorstel ongewijzigd, namelijk: alle verpakkingen, ongeacht het gebruikte materiaal, en al het verpakkingsafval, ongeacht de oorsprong.
Target points
De Europese milieuministers handhaven de algemene doelstellingen voor de vermindering van verpakkingsafval, zijnde: 5% in 2030, 10% in 2035 en 15% in 2040, ten opzichte van de hoeveelheden van 2018. Deze streefcijfers moeten 8 jaar na de inwerkingtreding van de verordening door de Europese Commissie worden herzien.
De Raad geeft de lidstaten de mogelijkheid om striktere maatregelen op te leggen die verder gaan dan deze minimumdoelstellingen.
Duurzaamheidseisen en recycleerbare verpakkingen
De Milieuministers handhaven in grote lijnen de duurzaamheidseisen voor alle verpakkingen op de markt en de streefcijfers die de Commissie voorstelt.
Echter, voor stoffen in verpakkingen scherpt de Raad de eisen aan. De Milieuministers roepen de Commissie op om uiterlijk in 2026 samen met het Europees Agentschap voor chemische stoffen een verslag op te stellen over de aanwezigheid van zorgwekkende stoffen in verpakkingen.
Daarnaast wijzigt de Raad het voorstel over recycleerbare verpakkingen. De Europese milieuministers stemmen in met het voorstel van de Commissie dat alle verpakkingen, die op de markt worden gebracht, recycleerbaar moeten zijn. Wat betreft de term zijn de milieuministers van mening dat verpakkingen als ‘recycleerbaar’ moeten worden beschouwd, als ze ontworpen zijn met het oog op materiaalrecycling en, vanaf 2025, als het mogelijk is het verpakkingsafval gescheiden in te zamelen, te scheiden en op grote schaal te recycleren.
Voor het minimale gehalte aan gerecycleerd materiaal in kunststofverpakkingen worden de streefcijfers voor 2030 en 2040 overgenomen. Uiterlijk in 2034 moet de Commissie de uitvoering van de streefcijfers voor 2030 evalueren en de haalbaarheid van de streefcijfers voor 2040 beoordelen.
De Milieuraad beslist ook dat theezakjes en stickers op fruit en groeten composteerbaar moeten zijn. De lidstaten krijgen de mogelijkheid om deze eis in specifieke gevallen uit te breiden tot andere verpakkingen.
Herbruikbare verpakkingen
In het standpunt van de Raad worden nieuwe doelstellingen voor hergebruik en navulling voor 2030 en 2040 vastgesteld. Voor grote huishoudelijke apparaten, meeneemverpakkingen voor voeding en dranken, alcoholische en niet-alcoholische dranken (met uitzondering van wijn), verzendverpakkingen - met uitzondering van verpakkingen voor gevaarlijke goederen of grote apparatuur en zachte verpakkingen in rechtstreeks contact met voeding - en verzamelverpakkingen, gelden andere doelstellingen. Ook kartonnen verpakkingen vallen niet onder deze eisen.
Beperkingen op verpakkingsformaten
Kleine plastic wegwerpverpakkingen voor fruit en groenten, voeding en drank, specerijen, sauzen in de horecasector, en kleine cosmetische producten en toiletartikelen in de accommodatiesector, worden verboden. In bepaalde gevallen kunnen de EU-lidstaten hier uitzonderingen op maken, zoals voor biologische groenten en fruit.
Statiegeld- en retoursystemen
Met de nieuwe regels moeten de lidstaten er uiterlijk in 2029 voor zorgen dat er per jaar minstens 90% van de plastic flessen en metalen drankblikjes voor eenmalig gebruik afzonderlijk wordt ingezameld. Er wordt verwacht dat de lidstaten statiegeldsystemen opzetten. De minimumeisen voor statiegeldsystemen zijn niet van toepassing op systemen die al vóór de inwerkingtreding van de verordening van toepassing waren, op voorwaarde dat die systemen de doelstelling ‘90% in 2029’ halen.
Voor lidstaten die in 2026 meer dan 78% gescheiden inzamelen, geldt een uitzondering.
Informatie
Het standpunt van de Raad komt met verdere verduidelijkingen over etikettering op verpakkingen, zodat consumenten precies weten uit welke materialen een verpakking bestaat en hoe het verpakkingsmateriaal moet worden verwijderd. Voor de etiketteringsregelingen die in een aantal lidstaten reeds gelden, wordt enige flexibiliteit ingebouwd.
De verplichtingen uit het Commissievoorstel voor marktdeelnemers, producenten, invoerders en distributeurs worden behouden. De verplichtingen voor aanbieders van logistieke diensten worden aangescherpt.
Verder stelt de Raad de toepassingsdatum van de verordening uit tot 18 maanden na de inwerkingtreding.
De Europese Commissie heeft het voorstel voor een verordening betreffende verpakkingen en verpakkingsafval op 30 november 2022 gepubliceerd. De voorgestelde verordening, die de huidige richtlijn van 1994 zal vervangen, moet de afvalberg verkleinen, hoogwaardige recycling stimuleren en een markt voor secundaire grondstoffen tot stand te brengen. Daarnaast is het de bedoeling dat consumenten beter geïnformeerd worden over verpakkingen, het bedrijfsleven nieuwe kansen krijgt en de EU minder hoeft te importeren.
Op 22 november 2023 bepaalde het Europees Parlement zijn standpunt over het voorstel. Europarlementariërs willen de groeiende afvalberg tegengaan en tegelijkertijd hergebruik en recyclage van verpakkingen stimuleren.
De trilogen tussen de Raad en het Europees Parlement zullen in januari 2024, onder het Belgische Raadsvoorzitterschap, van start gaan.
Commissievoorstel voor een verordening betreffende verpakkingen en verpakkingsafval, 30 november 2022
Standpunt van het Europees Parlement, 22 november 2023 (definitieve tekst nog niet beschikbaar)
Persbericht van het Europees Parlement, 22 november 2023
Algemene Oriëntatie van de Raad, 18 december 2023
Persbericht van de Raad, 18 december 2023
