10 november 2023 - door Paula Verschaeve
Ondanks een moeizame voorgeschiedenis hebben de Raad en het Europees Parlement een politiek akkoord (tekst nog niet openbaar) bereikt over de natuurherstelwet.
Tegen 2030 in ten minste 20% van alle land- én zeegebieden in Europa herstelmaatregelen invoeren
Tegen 2050 uitbreiding naar alle ecosystemen waar herstel nodig is
Prioriteit geven aan de al beschermde Natura 2000-gebieden
Via deze verordening, die deel uitmaakt van de Europese Biodiversiteitsstrategie 2030, wil de Europese Unie de achteruitgang van de natuur afremmen en herstellen.
Met bindende doelstellingen en verplichtingen moeten de EU-landen tegen 2030 minstens 20 procent van alle land- én zeegebieden in Europa herstellen. Tegen 2050 moet dit worden uitgebreid naar alle ecosystemen waar herstel nodig is.
Om deze streefdoelen te halen, worden er voor tal van habitats gedetailleerde doelstellingen opgelijst. Zo moet tegen 2030 minstens 30 procent van de habitattypes die onder de nieuwe verordening vallen, in goede staat worden hersteld. Tegen 2040 is dat 60 procent, en tegen 2050 moet 90 procent in orde zijn. Voor zeer algemene en wijdverspreide habitats wordt een extra flexibiliteit toegevoegd.
Ecosystemen in de landbouw
Wat betreft landbouwgronden komen de Raad en het Parlement enkele flexibiliteiten overeen. Zo zouden de lidstaten maatregelen moeten nemen om stijgende trends te bereiken in ten minste twee van de volgende drie indicatoren: (1) de graslandvlinderindex, (2) het aandeel landbouwgrond met landschapselementen met een hoge diversiteit, en (3) de voorraad organische koolstof in akkerland en minerale bodem. Verder voorziet de tekst ook in streefdoelen voor het herstel van drooggelegde veengebieden om de uitstoot te verminderen en de biodiversiteit te verbeteren.
Bos-ecosystemen
Volgens de overeengekomen tekst zullen er in de Europese Unie drie miljard extra bomen worden geplant. Daarnaast moeten de lidstaten op nationaal niveau maatregelen nemen om de biodiversiteit van bosecosystemen te vergroten.
Stedelijke ecosystemen
De Raad en het Parlement komen ook overeen dat er vanaf 2030 geen nettoverlies meer mag zijn van het totale nationale areaal aan stedelijk groen en van boombedekking in verstedelijkte gebieden. Nadien moeten de lidstaten in beide een stijgende trend realiseren. Elke zes jaar volgt hierop een controle.
Rivierverbindingen
Een ander element is dat Europa minstens 25.000 kilometer aan vrij stromende rivieren moet hebben. Dat wil zeggen dat de lidstaten door de mens opgeworpen barrières moeten weghalen.
Bestuivers
De verordening voorziet ook specifieke eisen voor de lidstaten om maatregelen vast te stellen om de achteruitgang van bestuivers uiterlijk in 2030 te keren. Daarna moeten de lidstaten ten minste om de zes jaar een stijgende trend laten zien.
Op vraag van het Parlement komt er ook een noodrem in de toepassing van de natuurherstelwet. Zo een noodrem houdt in dat - in uitzonderlijke omstandigheden - de streefdoelen voor landbouwecosystemen kunnen worden opgeschort als die de beschikbaarheid van landbouwgrond voor de voedselzekerheid in het gedrang dreigen te brengen.
Een van de laatste discussiepunten was het toepassingsgebied van de natuurherstelwet. Er is nu overeengekomen dat de lidstaten tot 2030 prioriteit moeten geven aan de al beschermde Natura 2000-gebieden. Ook stelt het akkoord dat, wanneer een gebied eenmaal in goede staat is, de lidstaten ernaar moeten streven om een verslechtering te voorkomen. Dit is een inspanningsverbintenis, en dus geen resultaatsverbintenis.
Om de bovengenoemde streefcijfers te halen, moeten de lidstaten volgens de verordening op regelmatige basis nationale herstelplannen indienen bij de Commissie, waarin ze laten zien hoe ze de doelstellingen gaan halen. In het voorlopige akkoord wordt 2033 vastgesteld als de datum waarop de Europese Commissie de toepassing van de verordening en de gevolgen ervan moet evalueren en beoordelen.
Het Europees Parlement en de Raad moeten het politieke akkoord nu intern formeel goedkeuren.
Persbericht Raad, 9 november 2023:https://www.consilium.europa.eu/nl/press/press-releases/2023/11/09/nature-restoration-council-and-parliament-reach-agreement-on-new-rules-to-restore-and-preserve-degraded-habitats-in-the-eu/
Persbericht Europees Parlement, 9 november 2023: https://www.europarl.europa.eu/news/en/press-room/20231031IPR08714/eu-nature-restoration-law-meps-strike-deal-to-restore-20-of-eu-s-land-and-sea#:~:text=Late%20on%20Thursday%20evening%2C%20negotiators,the%20EU%20nature%20restoration%20law.&text=Co%2Dlegislators%20agreed%20on%20an,need%20of%20restoration%20by%202050.
