Luchtkwaliteit: geen overeenstemming gevonden tijdens derde triloog

26 januari 2024 - door Paula Verschaeve

De onderhandelaars van het Europees Parlement en de Raad bereikten tijdens de derde triloog op 23 januari 2024 geen overeenstemming over de voorgestelde herziening van de bestaande twee richtlijnen over luchtkwaliteit.

Het Europees Parlement laat zijn eis voor 1 luchtkwaliteitsmeetpunt per 2 miljoen inwoners vallen.
Een verplicht toezicht op stoffen zoals zwarte koolstof (= black carbon) of de depositie van zware metalen of aromatische koolwaterstoffen (PAK’s), voorgesteld door het Parlement, ziet de Raad als administratieve en financiële last.
Naar verwachting zal de vierde triloog plaatsvinden op 20 februari 2024.

Beperkte vooruitgang geboekt

Tijdens de derde triloog, die plaatsvond op dinsdagavond 23 januari 2024, werd geen overeenstemming bereikt over de voorgestelde herziening van de bestaande twee richtlijnen over luchtkwaliteit.

In de drie uur durende discussie werd beperkte vooruitgang geboekt. Het Parlement bijvoorbeeld heeft besloten om zijn eis voor 1 luchtkwaliteitsmeetpunt per 2 miljoen inwoners te laten vallen, en net als de Raad, vast te houden aan het voorstel van de Commissie.

Het Parlement wil de EU-lidstaten echter verplichten om toezicht te houden op stoffen zoals zwarte koolstof (= black carbon) of de depositie van zware metalen of aromatische koolwaterstoffen (PAK’s) - iets wat de Raad als administratieve en financiële last ziet.

Wat kortetermijnactieplannen betreft, zijn er weliswaar enkele stappen vooruit gezet, maar de twee standpunten liggen nog steeds ver uit elkaar. De Raad blijft vasthouden dat kortetermijnactieplannen - in situaties waarin er geen doeltreffende maatregelen zijn die op korte termijn kunnen worden uitgevoerd voor de verontreiniging door fijn zwevende deeltjes - onnodig zijn. Volgens de Raad zou dit ook een onnodige extra last voor de EU-lidstaten betekenen.

Het Parlement daarentegen is van mening dat actieplannen - om situaties aan te pakken wanneer alarmdrempels worden overschreden - het absolute minimum zijn om de volksgezondheid te beschermen.

Volgende stappen

De leden van de ENVI-commissie (milieubeheer, volksgezondheid en voedselveiligheid) zullen eind januari 2024 gebriefd worden over de uitkomst van het derde triloog. Meer gedetailleerde informatie over de inhoud van de derde triloog en over een specifiek tijdschema kunnen die dag verwacht worden.
Om tot overeenstemming te komen, zijn onderhandelingen op technisch niveau nog steeds nodig.
Naar verwachting zal de vierde triloog plaatsvinden op 20 februari 2024.

Achtergrond

Om luchtvervuiling aan te pakken, presenteerde de Europese Commissie in oktober 2022 een voorstel voor een richtlijn betreffende de luchtkwaliteit en schonere lucht voor Europa. Dit voorstel sluit aan bij het EU-actieplan ‘Towards Zero Pollution for Air, Water and Soil’. Het Commissievoorstel voegt de bestaande twee richtlijnen uit 2004 en 2008 samen tot één richtlijn. De belangrijkste punten uit de voorgestelde herziening zijn:

luchtverontreiniging uiterlijk in 2050 tot nul;
recht op compensatie voor mensen die gezondheidsschade lijden als gevolg van luchtverontreiniging;
verbetering van de toegang tot de rechter en het recht op schone lucht;
doeltreffende sancties;
betere en voor iedereen toegankelijke informatie over de luchtkwaliteit;
aanscherping van luchtkwaliteitsplannen en -monitoring.

Het Commissievoorstel heeft tot doel om strengere EU-luchtkwaliteitsnormen voor 2030 vast te stellen en de EU verder op weg te helpen naar nulverontreiniging in de lucht tegen 2050. Met de nieuwe regels worden de huidige luchtkwaliteitsnormen geactualiseerd om ze beter af te stemmen op de richtsnoeren van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO).

Tijdlijn:

Het Europees Parlement heeft zijn standpunt bepaald op 13 september 2023.
De Raad heeft zijn onderhandelingsmandaat op 9 november 2023 aangenomen.
De eerste triloog vond plaats op 16 november 2023. De onderhandelaars van de Raad en het Parlement kwamen een tweede keer bijeen op 13 december 2023.