28 mei 2024 - door Florence De Vlam
Op vrijdag 24 mei stemde de Raad formeel in met de herziening van de Schengengrenscode.
De herziening zal zorgen voor nauwere coördinatie in de EU en zal de lidstaten beter in staat stellen om problemen aan de EU-grenzen aan te pakken.
Het Schengengebied strekt zich uit over meer dan 4 miljoen vierkante kilometer en omvat 27 Europese landen. Hier kunnen meer dan 400 miljoen mensen vrij reizen tussen lidstaten zonder grenscontroles.
De tekst is nu klaar voor publicatie in het EU Publicatieblad en de daaropvolgende inwerkingtreding.
De herziening richt zich op het aanpakken van situaties waarin een derde land migranten gebruikt om de EU of haar lidstaten te destabiliseren. Het verduidelijkt welke maatregelen bij grensdoorlaatposten en tijdens grensbewaking beschikbaar zijn om illegale grensoverschrijdingen te voorkomen en aan te pakken wanneer lidstaten onder druk staan van een derde land.
Daarnaast worden in een nieuw voorstel over uitzonderlijke asiel- en terugkeerprocedures bepalingen ingevoerd, waardoor lidstaten de nodige maatregelen kunnen nemen om de binnenkomst van migranten, die door een derde land worden ingezet, te beheren. Dit gebeurt met volledige inachtneming van de grondrechten en humanitaire beginselen.
De herziening biedt oplossingen om te zorgen dat het herinvoeren van grenscontroles binnen de Schengenzone een laatste redmiddel blijft. De huidige Schengengrenscode staat lidstaten toe om tijdelijk grenscontroles binnen de Unie opnieuw in te voeren bij ernstige bedreigingen voor de openbare orde of veiligheid. Dit moet echter alleen in uitzonderlijke gevallen gebeuren en proportioneel zijn. Zodra de dreiging voorbij is, moeten de controles worden opgeheven.
Bij onverwachte dreigingen kunnen lidstaten eenzijdig grenscontroles voor 30 dagen invoeren, met een verlenging tot 3 maanden. Voor voorspelbare gebeurtenissen kunnen ze controles invoeren voor periodes van maximaal 6 maanden, verlengbaar tot een totaal van 2 jaar. In uitzonderlijke situaties kan deze periode verder worden verlengd.
Bij het invoeren van grenscontroles moeten lidstaten de noodzaak en evenredigheid aantonen. Als de controles al 6 maanden duren, moet bij elke verlenging een risicobeoordeling worden toegevoegd. Na 18 maanden moet de Commissie een advies geven over de noodzaak en evenredigheid van de controles
De herziening maakt duidelijk dat lidstaten in grensgebieden vaker andere controles dan grenscontroles kunnen gebruiken. Het biedt meer mogelijkheden voor alternatieve maatregelen zoals politiecontroles binnen het land, vooral om illegaal verkeer binnen het Schengengebied aan te pakken. Hierdoor kunnen lidstaten tijdens gezamenlijke politiepatrouilles personen terugsturen die geen recht hebben om het grondgebied binnen te komen.
De herziening heeft tot doel een nieuw mechanisme in te stellen dat de Raad in staat stelt om tijdig een bindend instrument aan te nemen, waarmee in bepaalde omstandigheden tijdelijke reisbeperkingen aan de buitengrenzen worden vastgesteld.
Dankzij dit mechanisme zullen de reisbeperkingen uniform van toepassing zijn in alle lidstaten zolang er een gevaar voor de volksgezondheid in de Unie bestaat. Het voorstel omschrijft uitgebreid alle noodzakelijke elementen van een instrument dat door de Raad in een uitvoeringshandeling moet worden vastgesteld.
De Europese Commissie diende het voorstel op dinsdag 14 december 2021 in. Op dinsdag 6 februari 2024 bereikten het voorzitterschap van de Raad en het Europees Parlement een voorlopig politiek akkoord over de definitieve verordening. Op woensdag 24 april stemde het Europees Parlement plenair in met dit akkoord. Met de formele goedkeuring van de tekst door de Raad op vrijdag 24 mei 2024 is de volgende stap in het wetgevingsproces gezet. Deze verordening is nu gereed voor publicatie in het EU Publicatieblad. Zodra deze publicatie heeft plaatsgevonden, kunnen de nieuwe regels in werking treden.
Wetgevingsvoorstel van de Commissie, 14 december 2021
Het persbericht van de Raad, 24 mei 2024
