30 juni 2025 - door Kristof Vlaeminck
De Europese Commissie heeft de EU Space Act voorgesteld: een nieuwe reeks ambitieuze maatregelen om de Europese ruimtevaartsector schoner, veiliger en competitiever te maken.
De EU Space Act is een initiatief van de Europese Commissie dat een geharmoniseerd kader biedt voor ruimtevaartactiviteiten in de hele Europese Unie.
De belangrijkste doelstellingen zijn het verminderen van bureaucratie, het beschermen van infrastructuur in de ruimte, en het creëren van een eerlijk en voorspelbaar speelveld voor bedrijven.
Tegelijkertijd werd ook de strategie Visie op de Europese ruimtevaarteconomie (Vision for the European Space Economy) gepubliceerd. Daarin wordt de Europese ruimte-economie benaderd als een allesomvattend ecosysteem.
De EU moet sneller vooruitgang boeken op strategische gebieden zoals:
toegang tot de ruimte,
satellietcommunicatie,
aardobservatie,
plaatsbepaling, navigatie en tijdsbepaling,
ruimteveiligheid,
kunstmatige intelligentie,
kwantumtechnologieën,
samenwerking met defensie,
ruimteoperaties en -diensten.
Om de achterstand op andere ruimtevaartnaties met geavanceerde technologieën in te halen, heeft de Europese Commissie de EU Space Act voorgesteld.
Het voorstel is opgebouwd rond drie belangrijke pijlers: veiligheid, veerkracht en duurzaamheid. De nieuwe regels zullen gelden voor zowel EU- als niet-EU-exploitanten die ruimtediensten leveren in Europa. Proportionele eisen zullen worden geschaald op basis van bedrijfsgrootte en risicoprofiel, zodat een eerlijk, innovatiebevorderend regelgevingsklimaat ontstaat.
Er komen strenge regels voor het volgen van ruimteobjecten en het beperken van ruimteafval, om veilige en continue toegang tot de ruimte te waarborgen.
Gecoördineerde cyberveiligheidseisen zorgen voor betere bescherming van Europese ruimte-infrastructuur en garanderen de continuïteit van diensten.
Ruimtevaartbedrijven moeten hun milieu-impact evalueren en beperken. Ze worden ook ondersteund bij innovatie, bijvoorbeeld voor onderhoud in de ruimte en het opruimen van brokstukken.
Hoewel de EU beschikt over ruimtevaartcapaciteiten van wereldklasse, wordt het volledige potentieel van de Europese ruimtevaarteconomie nog niet benut.
Dat komt onder andere door:
Een beperkte investeringen en financieringsmogelijkheden voor groei;
Complexe aanbestedingsprocedures;
Een gebrek aan coördinatie op EU-niveau;
Een trage introductie van technologie op de markt;
Een geïsoleerde aanpak tussen ruimtevaart en defensie.
Deze factoren remmen de verdere groei van de sector.
Om een antwoord op deze belemmeringen te bieden en het potentieel van de Europese ruimtevaarteconomie volledig te benutten, heeft de Europese Commissie de Visie op de Europese ruimtevaarteconomie (Vision for the European Space Economy) gepubliceerd. Dit initiatief werd reeds in het Commissiewerkprogramma 2024 vermeld onder de naam 'Strategie voor de ruimtedata-economie', maar is nu pas gepubliceerd.
Met een bredere visie op ruimtevaart als marktsector – in lijn met de aanpak van het EU-Competitiviteitskompas – zal de EU haar ruimtevaartbeleid ondersteunen op basis van zes bouwstenen:
Een interne EU-markt voor ruimtevaart creëren - Zodat bedrijven gemakkelijker en efficiënter grensoverschrijdend kunnen opereren binnen de EU.
Onderzoek en innovatie versnellen - Door innovatieve technologieën te stimuleren en het wereldwijde concurrentievermogen van Europa te versterken.
Industriële paraatheid en technologische onafhankelijkheid vergroten - Door de Europese industriële basis te versterken, technologische soevereiniteit te waarborgen en de afhankelijkheid van buitenlandse toeleveringsketens te verkleinen.
Commercialisering van ruimtevaart bevorderen - Door flexibele aanbestedingen, strategische contracten met ankerklanten en meer investeringen, om een dynamische Europese ruimtevaarteconomie te stimuleren.
Internationale samenwerking versterken - Om een verbonden, toekomstbestendig en veerkrachtig ruimtevaart-ecosysteem op te bouwen.
Hooggekwalificeerde arbeidskrachten ondersteunen - In lijn met de Unie van Vaardigheden, met aandacht voor digitalisering en automatisering om de productiviteit en efficiëntie te verbeteren.
Over de EU Space Act zullen het Europees Parlement en de Raad volgens de gewone wetgevingsprocedure onderhandelen.
De implementatie van de Visie op de Europese ruimtevaarteconomie begint onmiddellijk. De Europese Commissie zal hiervoor nauw samenwerken met de lidstaten, het Europees Ruimteagentschap (ESA), het EU-agentschap voor het ruimtevaartprogramma (EUSPA) en particuliere en publieke belanghebbenden in de hele ruimtevaartsector.
Volgens cijfers uit 2018 telt de ruimtevaartsector in Vlaanderen ongeveer 1.200 directe arbeidsplaatsen en genereert de sector een omzet van 350 miljoen euro (bron: Vlaamse Ruimtevaartindustrie). Aangezien de ruimtevaartsector wereldwijd de voorbije jaren sterk is gegroeid, ligt dit cijfer in 2025 vermoedelijk een stuk hoger.
Om die groei te bestendigen en internationaal competitief te blijven, is het echter cruciaal om een gunstig klimaat te creëren voor innovatie en ontwikkeling. Initiatieven zoals de EU Space Act en de Visie op de Europese ruimtevaarteconomie dragen daartoe bij. Vlaamse bedrijven en onderzoekers zullen daar ongetwijfeld de vruchten van plukken.
Verordening inzake de veiligheid, veerkracht en duurzaamheid van ruimteactiviteiten in de Unie (Engels)
Persbericht EU Space Act (Engels)
Webpagina EU Space Act (Engels)
Factsheet EU Space Act (Engels)
Communicatie Visie op de Europese ruimtevaarteconomie (Engels)
Webpagina Visie op de Europese ruimtevaarteconomie (Engels)
Factsheet Visie op de Europese ruimtevaarteconomie (Engels)
