26 mei 2025 - door Kristof Vlaeminck
De Europese ministers bevoegd voor onderzoek hebben de Raadsconclusies goedgekeurd over de ontwikkeling van een EU-strategie voor AI in de wetenschap.
Deze conclusies benadrukken het belang van AI voor wetenschappelijke vooruitgang en benadrukken de noodzaak van een gecoördineerde aanpak binnen de EU.
De ministers roepen op tot AI met een ethische, duurzame, inclusieve en mensgerichte aanpak.
De Europese Commissie zal op basis van deze Raadsconclusies, aangevuld met input uit een openbare raadpleging, een strategie uitwerken. De publicatie daarvan wordt verwacht in het derde kwartaal van 2025.
Op 23 mei 2025 keurden de EU ministers verantwoordelijk voor onderzoek de Raadsconclusies over de ontwikkeling van een EU-strategie voor AI in de wetenschap goed. De Europese Commissie zal onder meer op basis van dit document en een publieke consultatie een strategie ontwikkelen, die na de zomer verwacht mag worden. Deze strategie moet bijdragen aan een sterkere en meer samenhangende toepassing van AI binnen het Europese onderzoekslandschap. Het uiteindelijke doel is:
het versterken van het innovatievermogen van de EU;
het bevorderen van economische groei en maatschappelijke vooruitgang.
De Europese strategie voor AI in de wetenschap is één van de maatregelen die de Europese Commissie zal nemen om gestalte te geven aan het AI Continent-actieplan.
AI wordt erkend als een krachtige technologie die wetenschappelijk onderzoek versnelt. Denk aan toepassingen zoals data-analyse, simulaties en het gebruik van grote taalmodellen. AI verhoogt de efficiëntie van onderzoeksprocessen en opent de deur naar nieuwe ontdekkingen. De conclusies benadrukken de rol van AI bij zowel fundamenteel als toegepast onderzoek en bij het aanpakken van maatschappelijke uitdagingen. AI moet ook bijdragen aan het concurrentievermogen van Europa en de digitale transitie ondersteunen.
De EU beschikt over sterke troeven op het gebied van AI-onderzoek en innovatie. Internationale samenwerking — gebaseerd op gelijkwaardigheid en non-discriminatie — is cruciaal om wetenschappelijke uitwisseling te bevorderen en de interoperabiliteit van AI-systemen te garanderen. De Raad onderstreept het belang van een ethische, inclusieve en duurzame toepassing van AI. Daarbij wordt eraan herinnerd dat AI-systemen die specifiek voor wetenschappelijk onderzoek zijn ontwikkeld, zijn vrijgesteld van de verplichtingen van de Verordening kunstmatige intelligentie (AI Act).
AI in de wetenschap moet op een verantwoorde manier worden ingezet. Dat betekent aandacht voor privacy, gegevensintegriteit, veiligheid en ethiek. De technologie moet innovatie stimuleren en bijdragen aan het oplossen van maatschappelijke problemen, zonder de fundamentele rechten in het gedrang te brengen.
De toekomstige strategie moet worden ontwikkeld in nauw overleg met de lidstaten en de onderzoeks- en innovatiegemeenschap. Ze moet bestaande initiatieven versterken en focussen op interdisciplinariteit, beleidssamenhang, bijscholing en open toegang tot betrouwbare data. De Raad staat ook positief tegenover de oprichting van een European AI Research Council, maar vraagt dat de Europese Commissie samen met de lidstaten de missie en het bestuur van deze nieuwe instantie verder uitwerkt.
Bij- en omscholing op het vlak van AI is cruciaal voor de wetenschappelijke gemeenschap. De digitale vaardigheidskloof moet worden aangepakt. In lijn met het initiatief Unie van vaardigheden vragen de ministers om maatregelen die AI-talent aantrekken, behouden en terug naar Europa halen. Er moet ook aandacht zijn voor meer diversiteit en genderevenwicht in STEM-opleidingen en -beroepen.
AI brengt ook risico’s met zich mee, zoals bias in algoritmes, manipulatie van data of ethische vraagstukken. De Raad pleit daarom voor duidelijke kwaliteitsnormen, richtlijnen en goede praktijken. Dit moet bijdragen aan transparantie, integriteit en reproduceerbaarheid van onderzoek. Daarnaast wordt het open delen van data aangemoedigd volgens de FAIR-principes (vindbaar, toegankelijk, interoperabel en herbruikbaar), om de toegankelijkheid van gegevens én ethische AI-praktijken te verbeteren.
Op basis van de Raadsconclusies en de publieke consultatie, die nog tot en met 5 juni 2025 loopt, zal de Europese Commissie een Strategie voor AI in de wetenschap uitwerken. Deze mag verwacht worden in het derde kwartaal van 2025.
Onderzoek en innovatie zijn een hoeksteen van de Vlaamse economie en bijgevolg dus cruciaal voor een kennisregio zoals Vlaanderen. Het onderzoek in Vlaanderen behoort tot de top in Europa en kan deze positie enkel behouden indien de mogelijkheden van AI omarmd worden. Het is dan ook van groot belang dat Vlaanderen de AI-trein niet mist, zonder dat onze normen en waarden in het gedrang komen. Een Europese strategie voor AI in de wetenschap is dus van groot belang voor onze regio.
Persbericht Raad roept op tot inclusieve, ethische, duurzame en mensgerichte strategie voor toepassing AI in de wetenschap
Conclusies van de Raad "Naar een EU-strategie voor AI in de wetenschap"
Publieke consultatie Europese strategie voor AI in de wetenschap
VLEVA-artikel EC publiceert langverwacht AI Continent-actieplan
