09 oktober 2025 - door Kristof Vlaeminck
Op woensdag 8 oktober 2025 heeft de Europese Commissie twee actieplannen voor kunstmatige intelligentie (AI) bekendgemaakt: de AI-toepassingsstrategie (Apply AI Strategy) en de strategie voor AI in de wetenschap (AI in Science strategy).
De AI-toepassingsstrategie richt zich op het versneld toepassen van AI in de industrie en de publieke sector.
De strategie AI in de wetenschap moet Europa een leidende rol geven in AI-gedreven wetenschappelijk onderzoek en innovatie.
Beide strategieën vallen onder het overkoepelende AI Continent-actieplan.
De AI-toepassingsstrategie (Apply AI Strategy) en de strategie voor AI in de wetenschap (AI in Science strategy) maken deel uit van het AI Continent-actieplan. Dit plan werd eind juni gelanceerd en heeft als doel de EU een impuls te geven in de wereldwijde AI-race. In dit plan wordt vooral de noodzaak benadrukt om de EU minder afhankelijk te maken van externe partijen. Dit geldt met name voor situaties waarin AI wordt ingezet door organisaties of bedrijven die als “gevoelig” worden beschouwd.
"Ik wil dat de toekomst van AI in Europa wordt gemaakt. Want wanneer AI wordt gebruikt, kunnen we slimmere, snellere en betaalbaardere oplossingen vinden. AI moet op grote schaal worden toegepast en met deze strategieën zullen we dat proces helpen versnellen. AI voorop stellen betekent ook veiligheid voorop stellen. We zullen deze ‘AI first’-mentaliteit in al onze belangrijke sectoren stimuleren, van robotica tot gezondheidszorg, energie en automobielindustrie." - Commissievoorzitter Von der Leyen over de AI-toepassingsstrategie en de strategie voor AI in de wetenschap
De AI-toepassingsstrategie heeft als doel om Europa’s technologische soevereiniteit te versterken, innovatie te stimuleren en de concurrentiepositie van Europese bedrijven – met name kmo’s – te verbeteren.
De Europese Commissie neemt gerichte stappen om AI te integreren in cruciale sectoren. Zo worden er AI-aangedreven screeningcentra opgericht voor geavanceerde gezondheidszorg. Daarnaast ondersteunt de Commissie de ontwikkeling van grensverleggende AI-modellen, specifiek afgestemd op sectoren zoals productie, milieu en geneesmiddelen. Om deze plannen te realiseren en de adoptie van AI te versnellen, mobiliseert de Commissie ongeveer 1 miljard euro.
Daarnaast moedigt de strategie een ‘AI-first’-benadering aan, zodat bedrijven AI zien als een sleutelonderdeel in het oplossen van uitdagingen. Hierbij wordt zorgvuldig afgewogen tussen de voordelen en risico’s van de technologie.
De strategie is opgebouwd rond drie centrale pijlers:
De Commissie identificeert 11 strategische sectoren waar AI een transformatieve impact kan hebben:
Gezondheidszorg en farmacie: AI voor vroege diagnose, gepersonaliseerde geneeskunde en efficiënter beheer van gezondheidssystemen.
Robotica: Versnelling van de ontwikkeling van cognitieve robots en autonome drones, met name in de industrie en landbouw.
Manufacturing en engineering: Inzet van AI-gestuurde digitale tweelingen (digital twins) en voorspellend onderhoud om productieprocessen te optimaliseren.
Defensie, veiligheid en ruimtevaart: AI voor situatiebewustzijn, autonome systemen en cyberbeveiliging.
Mobiliteit en transport: AI voor autonome voertuigen, slimme verkeerssystemen en logistieke optimalisatie.
Elektronische communicatie: AI voor netwerkbeheer en klantenservice, met focus op edge computing.
Energie: AI voor slimme energienetwerken, duurzame energieopwekking en efficiëntieverbetering.
Klimaat en milieu: AI voor klimaatmodellering, rampenbestrijding en duurzame stadsplanning.
Agrovoeding: AI voor precisielandbouw, robotica en voedselveiligheid.
Cultuur, creativiteit en media: AI voor contentcreatie, erfgoedbehoud en toegankelijkheid.
Publieke sector: AI voor efficiënter bestuur, digitale dienstverlening en fraudebestrijding.
Om AI op grote schaal te implementeren, pakt de strategie vier cruciale knelpunten aan:
Toegankelijkheid voor kmo’s: Via European Digital Innovation Hubs (EDIH’s) krijgen kmo’s toegang tot AI-oplossingen, training en infrastructuur.
AI-vaardigheden voor de arbeidsmarkt: Opleidingsprogramma’s en micro-credentials via de AI Skills Academy en het Pact for Skills.
Ontwikkeling van geavanceerde AI-modellen: Investeringen in frontier AI en gespecialiseerde AI-toepassingen, met nadruk op open-source en veiligheid.
Vertrouwen en naleving: Heldere richtlijnen en ondersteuning via het AI Act Service Desk om de toepassing van de AI-wetgeving te vergemakkelijken.
De strategie introduceert een drieledig bestuursmodel:
Apply AI Alliance: Een platform voor stakeholders om sectorale AI-beleid mee vorm te geven.
AI Observatory: Een monitoringsysteem voor trends, impactmeting en arbeidsmarkteffecten.
AI Board: Coördinatie met lidstaten om nationale AI-strategieën af te stemmen op de Europese aanpak.
Meer informatie over bovenstaande initiatieven vind je terug in Annex 3 van de AI-toepassingsstrategie.
De AI-toepassingsstrategie benadrukt dat AI-toepassingen mensgericht, betrouwbaar en inclusief moeten zijn. De Commissie ziet AI niet alleen als een technologische revolutie, maar ook als een instrument voor maatschappelijke vooruitgang – van betere gezondheidszorg tot duurzame energieoplossingen.
De strategie voor AI in de wetenschap is een ambitieus plan om AI te integreren in wetenschappelijk onderzoek en Europa’s positie als wereldleider in innovatie te herbevestigen. Centraal in de strategie staat RAISE (Resource for AI Science in Europe), een virtueel Europees instituut dat topwetenschappers, rekenkracht, data en financiering bundelt om AI-gedreven wetenschap te versnellen.
Europa was ooit koploper in het gebruik van AI voor wetenschappelijk onderzoek, maar is inmiddels ingehaald door de VS en China. Slechts 5% van de wereldwijde AI-rekenkracht bevindt zich in de EU, vergeleken met 75% in de VS en 15% in China. Bovendien is het aandeel van Europese AI-patenten (3%) en AI-bedrijven (6%) beperkt. Met deze strategie voor AI in de wetenschap wil de Commissie Europa weer aan de top brengen door:
Excellentie en vertrouwen in AI-gestuurde wetenschap te bevorderen.
Fragmentatie van onderzoek en middelen tegen te gaan.
Toegang tot rekenkracht, data en talent te garanderen.
RAISE (Resource for AI Science in Europe) is een virtueel Europees instituut dat topwetenschappers, rekenkracht, data en financiering bundelt om AI-gedreven wetenschap te versnellen. RAISE combineert vier pijlers:
Wetenschappers krijgen toegang tot top-AI-talent en interdisciplinaire netwerken om complexe wetenschappelijke uitdagingen aan te pakken. RAISE zal Thematische Netwerken van Excellentie opzetten, bijvoorbeeld voor materiaalkunde, biotechnologie en klimaatwetenschap.
De EU investeert in AI Gigafactories – grootschalige faciliteiten voor het trainen van geavanceerde AI-modellen. Wetenschappers en startups krijgen gegarandeerde toegang tot deze infrastructuur, met een investering van tot 600 miljoen euro uit Horizon Europe.
RAISE werkt samen met de European Open Science Cloud (EOSC) en andere Europese dataruimtes om hoogwaardige, datasets beschikbaar te maken die gebruikt kunnen worden voor AI. Wetenschappers krijgen ondersteuning bij het verzamelen, reinigen en integreren van strategische data.
De Commissie verdubbelt de jaarlijkse investeringen in AI voor wetenschap tegen 2028. RAISE zal doctorale netwerken financieren en innovatieve AI-toepassingen in alle wetenschappelijke disciplines stimuleren.
AI versnelt de ontdekking en productie van nieuwe materialen, zoals:
Lichtere en sterkere legeringen voor luchtvaart en auto-industrie.
Duurzame materialen voor batterijen, zonnecellen en koolstofafvang.
Biocompatibele materialen voor medische toepassingen.
AI heeft tal van toepassingen in de biowetenschappen zoals:
Versneld medicijnontwerp, bijvoorbeeld voor nieuwe antibiotica of kankerbehandelingen.
Precisielandbouw voor duurzame voedselproductie.
Synthetische biologie voor de ontwikkeling van biobrandstoffen en biomaterialen.
De EU benadrukt dat AI-toepassingen in de wetenschap mensgericht, transparant en veilig moeten zijn. RAISE zal:
Ethische richtlijnen ontwikkelen voor het gebruik van generatieve AI in onderzoek.
Risico’s van misbruik minimaliseren, met name in dual-use toepassingen (bijv. biotechnologie).
Open-source modellen stimuleren om afhankelijkheid van niet-Europese techbedrijven te verminderen.
De strategieën worden nu naar het Europees Parlement en de Raad gestuurd. Zij kunnen vervolgens besluiten om er formeel op te reageren.
De AI-toepassingsstrategie zal ook worden aangevuld met de strategie voor een Europese data-unie. Dit initiatief, dat voor eind oktober op de agenda staat, heeft tot doel de beschikbaarheid te waarborgen van hoogwaardige, grootschalige datasets die essentieel zijn voor het trainen van AI-modellen.
Tijdens de AI in Science Summit (3-4 november 2025, Kopenhagen) zal de RAISE-pilot gelanceerd worden.
De Commissie zal voor eind 2027 rapporteren over de voortgang van de strategie voor AI in de wetenschap.
Vlaamse onderzoeksinstellingen kunnen actief deelnemen aan RAISE-netwerken en gebruikmaken van Europese AI-infrastructuur. Daarnaast krijgen stakeholders uit Vlaanderen toegang tot AI-gigafactories en kunnen ze financiering ontvangen voor innovatieve AI-projecten, onder meer via het Horizon Europe-programma. Tot slot kan de Vlaamse overheid rekenen op ondersteuning bij de implementatie van AI in publieke diensten en het ontwikkelen van lokaal AI-beleid voor wetenschap en innovatie.
Persbericht 'Commission launches two strategies to speed up AI uptake in European industry and science' (Engels)
Informatiepagina 'Apply AI Strategy' (Engels)
Factsheet 'Apply AI Strategy' (Engels)
Q&A on the Apply AI Strategy (Engels)
Factsheet 'A European Strategy for AI in Science' (Engels)
Q&A on the European AI in Science Strategy (Engels)
