09 september 2024 - door Paula Verschaeve
Op 4 september 2024 stelde de Duitse professor P. Strohschneider Von der Leyen zijn rapport voor van de strategische dialoog over de toekomst van de Europese landbouw.
Het rapport telt ongeveer honderd pagina’s en schetst een visie op de toekomst van de landbouw en voedsel in de EU.
Het telt ook een aantal beleidsaanbevelingen aan de Europese wetgevers. Zo zijn er suggesties over zaken als de verdeling van landbouwsteun in het kader van het gemeenschappelijk landbouwbeleid, het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen in de landbouwsector en het stimuleren van duurzame voeding.
Von der Leyen belooft nu ook een bredere portefeuille voor de Europese landbouwcommissaris en een nieuwe EU-beleidsvisie voor landbouw en voedsel in de eerste 100 dagen van haar tweede mandaat als Commissievoorzitter.
-Background.jpg)
Eind januari 2024 gaf Ursula von der Leyen het startschot van een “strategisch dialoog” over de toekomst van de landbouw, die 29 belanghebbenden uit de Europese agrovoedingssector, het maatschappelijk middenveld, plattelandsgemeenschappen en de academische wereld samenbracht. Gedurende zeven maanden werd onder leiding van professor P. Strohschneider gezocht naar een consensus die nieuwe perspectieven opent voor landbouw, voedsel en plattelandsgebieden in de EU. Het resultaat van de Strategische Landbouwdialoog is het zogenaamde "rapport-Strohschneider".
Het rapport vertrekt van tien leidende politieke principes, die de transformatie van de hele agrovoedingsketen moeten sturen. Tevens doet het rapport veertien aanbevelingen, gestructureerd rond vijf pijlers, die bedoeld zijn als advies om de sector duurzamer en economisch leefbaarder te maken. Zowel de Europese milieu- als de landbouworganisaties - van Greenpeace tot de boerenorganisatie Copa-Cogeca - scharen zich achter de aanbevelingen van het rapport.
Commissievoorzitster Von der Leyen belooft nu ook een bredere portefeuille voor de Europese landbouwcommissaris, en op basis van het rapport-Strohschneider een nieuwe beleidsvisie voor landbouw en voedsel in de eerste 100 dagen van haar tweede mandaat als voorzitster. Bovendien wil Von der Leyen ook vasthouden aan het nieuwe overlegplatform.
“We moeten maken dat landbouwers een eerlijk inkomen genieten. Al te vaak vormen de landbouwers de zwakste schakel in de waardeketen. Sommigen moeten systematisch hun producten met verlies verkopen. Dat kan niet. De onderhandelingspositie van de landbouwsector moet verbeteren.” - Commissievoorzitster Ursula Von der Leyen
Het rapport vertrekt vanuit tien leidende politieke principes, die de transformatie van de hele agrovoedingsketen moeten sturen:
“Het is nu tijd voor verandering”
“Samenwerking en dialoog in de hele voedselwaardeketen zijn cruciaal”
“Beleidsmaatregelen moeten coherent zijn en krachtige, stimulerende omgevingen creëren op basis van vruchtbare synergieën”
“Voedsel- en landbouwproductie spelen een strategische rol in de nieuwe geopolitieke context als essentieel onderdeel van de EU-veiligheid”
“De rol van jongeren in de landbouw en plattelandsgebieden en de diversiteit van de Europese voedsel- en landbouwsystemen zijn een belangrijke troef”
“Economische, ecologische en sociale duurzaamheid kunnen elkaar versterken”
“Markten moeten duurzaamheid en waardecreatie in de hele keten stimuleren en externe effecten beter internaliseren”
“De kansen van technologie en innovatie moeten worden benut om de transitie naar duurzamere voedselsystemen te ondersteunen”
“De shift naar evenwichtige voeding - die gezonder en duurzamer is - is essentieel voor een succesvolle transitie”
“Aantrekkelijke plattelandsgebieden zijn van cruciaal belang voor voedselzekerheid, de toekomst van de samenleving en de liberale democratie”
Het rapport gaat ervan uit dat een versterkte positie van boeren in de voedselwaardeketen bereikt kan worden door hen te stimuleren beter samen te werken, kosten te verlagen, efficiënter te werken, betere prijzen en een eerlijk inkomen te krijgen. Om de concurrentiekracht van boeren te verbeteren, de voedselketen transparanter te maken, samenwerking te ondersteunen, oneerlijke handelspraktijken aan te pakken en aan duurzaamheid te werken zijn acties op zowel Europees als nationaal niveau van cruciaal belang.
Met de tweede aanbeveling pleiten de leden voor de invoering van een EU-breed benchmarksysteem in landbouw- en voedselsystemen om de methoden voor duurzaamheidsbeoordelingen op boerderijen te harmoniseren. Dit systeem, gebaseerd op gemeenschappelijke doelen en criteria, moet meten waar elke boerderij en sector staat, vergelijkingen tussen duurzaamheidsdoelen mogelijk maken en helpen stappen te zetten om de duurzaamheidsnormen te verhogen.
De 29 organisaties uiten ook kritiek op het huidige landbouwbeleid. Volgens hen moet het toekomstige landbouwbeleid zich richten op drie centrale doelstellingen:
Het geven van steun aan boeren die het meest hulp nodig hebben
Het aanmoedigen van positieve effecten voor milieu, samenleving en dierenwelzijn
Het verbeteren van de leefomstandigheden op het platteland
Wat inkomenssteun betreft, zullen boeren niet langer alleen steun krijgen op basis van de grootte van hun landbouwbedrijf. Steun voor kleine of gemengde landbouwbedrijven, jonge boeren, nieuwkomers en streken waar het moeilijker is om aan landbouw te doen, kan op een veel doelgerichtere manier, aldus het rapport. Bovendien pleiten de organisaties voor het financieel belonen van landbouwers die inspanningen leveren om de EU-doelstellingen inzake klimaat, gezonde voeding en biodiversiteitte halen.
Met de vierde aanbeveling wordt gepleit voor een tijdelijk fonds - naast het gemeenschappelijk landbouwbeleid - om boeren te helpen bij de milieu- en klimaattransitie (A Temporary Just Transition Fund).
Het rapport roept de Europese Commissie op meer samenhang te creëren tussen haar handels- en duurzaamheidsbeleid. Tevens moet de aanpak van onderhandelingen over landbouw en voedsel worden herzien. “Een sterker leiderschap is nodig in de hervormingen van het mondiale handelsbeleid”, aldus het rapport-Strohschneider.
Met de zesde aanbeveling willen de leden de volgende topics aanpakken:
De groeiende interesse in plantaardige eiwitten
EU-wetgeving over voedseletikettering
Kindermarketing
Betaalbaarheid van voedsel
Ondersteuning van voedselbanken en non-profitorganisaties
Het rapport doet ook specifieke aanbevelingen om het klimaat, ecosystemen en natuurlijke hulpbronnen te herstellen. Er wordt onder meer gepleit voor een vermindering van pesticidegebruik. Een apart fonds voor natuurherstel - los van het landbouwfonds - moet helpen om natuurlijke habitats te herstellen. Tevens moeten de Europese Commissie en de EU-lidstaten de biologische productie blijven ondersteunen.
Over de vermindering van broeikasgasemissies door de sector is het rapport vager. De leden erkennen dat een ambitieus beleid nodig is, maar volgens hen is het nog te vroeg om definitieve conclusies te trekken over een eventueel emissiehandelssysteem voor de landbouw.
Ook veeteelt wordt besproken. Hiervoor kijken de 29 organisaties naar de Europese Commissie die een strategie voor de rol van veeteelt moet opzetten. Die moet concrete actieplannen bevatten, zoals financiële steun voor investeringen, educatie en technologische oplossingen voor emissiereductie. Bovendien moeten de EU-regels over dierenwelzijn herzien worden, meldt het rapport-Strohschneider.
Volgens het rapport moet de Commissie, samen met de lidstaten en het Europees Parlement, werk maken van een wettelijke doelstelling “no net land take by 2050” en een nieuw Europees Observatorium voor Landbouwgrond op poten zetten. Ook zijn er acties nodig om investeringen en praktijken te promoten voor waterbestendige landbouw. Met de tiende aanbeveling pleiten de leden tevens voor een duurzaam systeem voor innovatieve plantenkweek.
In het licht van de toenemende milieu-, klimaat-, geopolitieke en economische risico’s erkent het rapport de nood aan betere tools voor risicobeheer en een betere toegang voor boeren tot landbouwverzekeringen.
Ook het belang van generatievernieuwing en gendergelijkheid wordt aangepakt. Landmobiliteit moet worden verbeterd, financiële steun en betere opleidingen zijn van belang om jonge boeren aan te trekken. De leden bepleiten ook de oprichting van een Europees plattelandscontract (a European rural contract) zodat plattelandsgebieden aantrekkelijker worden.
Innovatie, technologie en kennis zijn van cruciaal belang in de transitie van de sector. Toegang tot en het delen van kennis en vaardigheden, investeringen in onderzoek en innovatie, adviesdiensten en digitalisering zijn kansen, aldus het rapport.
Om alle aanbevelingen uit het rapport waar te maken, is er volgens de leden een nieuwe cultuur van samenwerking nodig. Ze pleiten voor de oprichting van een Europese Raad voor Agrovoeding (a European Board on Agri-food). Het nieuwe platform - bestaande uit mensen uit de agrovoedingsketen, maatschappelijke organisaties en wetenschappers - moet plannen maken om de sector duurzamer en economisch leefbaarder te maken. Tot slot zijn de organisaties van mening dat het EU-beleid zich moet richten op slimme administratieve oplossingen, vermindering van bureaucratie, grondige impactbeoordelingen en inclusieve besluitvorming.
.png)
